Islamitisch bankieren

Wat is islamitisch bankieren?

Islamitisch bankieren, ook wel islamitisch financieren of sharia-conforme financiën genoemd, verwijst naar financiële of bankactiviteiten die voldoen aan de sharia (islamitische wet). Twee fundamentele principes van islamitisch bankieren zijn het delen van winst en verlies en het verbod op het innen en betalen van rente door geldschieters en investeerders.

Inzicht in islamitisch bankieren

Er zijn wereldwijd meer dan 300 banken en 250 onderlinge fondsen die voldoen aan islamitische principes. Volgens het rapport van Thompson Reuters uit 2016 groeide het kapitaal van islamitische banken tussen 2000 en 2017 van $ 200 miljard tot bijna $ 2 biljoen en zal dit naar verwachting groeien tot $ 3,5 biljoen in 2021. Deze groei is grotendeels te danken aan de opkomende economieën van moslimlanden (vooral die landen die hebben geprofiteerd van de stijgende olieprijs).

Islamitisch bankieren is gebaseerd op de principes van het islamitische geloof, aangezien ze betrekking hebben op commerciële transacties. De principes van islamitisch bankieren zijn afgeleid van de koran – de centrale religieuze tekst van de islam. Bij islamitisch bankieren moeten alle transacties in overeenstemming zijn met de sharia, de wettelijke code van de islam (gebaseerd op de leer van de koran). De regels voor commerciële transacties in islamitisch bankieren worden Fiqh al-muamalat genoemd.

Bankiers die in dienst zijn van instellingen die zich houden aan islamitisch bankieren, worden belast met het niet afwijken van de fundamentele principes van de koran tijdens het zakendoen. Wanneer meer informatie of begeleiding nodig is, wenden islamitische bankiers zich tot geleerde geleerden of gebruiken ze onafhankelijke redeneringen op basis van wetenschap en gebruikelijke praktijken.

Een van de belangrijkste verschillen tussen conventionele banksystemen en islamitisch bankieren is dat islamitisch bankieren woeker en speculatie verbiedt. De sharia verbiedt ten strengste elke vorm van speculatie of gokken, waarnaar wordt verwezen als maisir. De sharia verbiedt ook het aannemen van rente op leningen. Bovendien zijn alle investeringen met betrekking tot items of substanties die in de Koran verboden zijn – inclusief alcohol, gokken, varkensvlees – ook verboden. Op deze manier kan islamitisch bankieren worden beschouwd als een cultureel aparte vorm van ethisch beleggen. 

Om geld te verdienen zonder de typische praktijk van het in rekening brengen van rente, gebruiken islamitische banken aandelenparticipatiesystemen. Kapitaalparticipatie betekent dat als een bank geld aan een bedrijf leent, het bedrijf de lening zonder rente terugbetaalt, maar in plaats daarvan de bank een aandeel in de winst geeft. Als het bedrijf in gebreke blijft of geen winst maakt, profiteert de bank ook niet. Over het algemeen hebben islamitische bankinstellingen de neiging om meer risico-avers te zijn in hun beleggingspraktijken. Als gevolg hiervan vermijden ze doorgaans zaken die kunnen worden geassocieerd met economische zeepbellen.

Hoewel een islamitische bank er een is die volledig wordt beheerd volgens islamitische principes, verwijst een islamitisch venster naar diensten die zijn gebaseerd op islamitische principes die worden geleverd door een conventionele bank. Sommige commerciële banken bieden islamitische bankdiensten aan via speciale vensters of secties.

De praktijken van islamitisch bankieren zijn meestal terug te voeren op zakenmensen in het Midden-Oosten die in de middeleeuwen begonnen met financiële transacties met zakenmensen in Europa. Aanvankelijk gebruikten zakenmensen in het Midden-Oosten dezelfde financiële principes als de Europeanen. Na verloop van tijd, toen handelssystemen zich ontwikkelden en Europese landen lokale filialen van hun banken in het Midden-Oosten begonnen op te richten, namen sommige van deze banken echter de lokale gebruiken over van de regio waar ze pas waren opgericht, voornamelijk niet-rentende financiële systemen die werkten aan een methode voor het delen van winst en verlies. Door deze praktijken toe te passen, konden deze Europese banken ook voorzien in de behoeften van lokale zakenmensen die moslim waren.

Beginnend in de jaren zestig, dook het islamitische bankwezen weer op in de moderne wereld en sinds 1975 zijn er veel nieuwe renteloze banken geopend. Hoewel de meeste van deze instellingen in moslimlanden werden opgericht, werden in de vroege jaren tachtig ook islamitische banken geopend in West-Europa. Daarnaast zijn er nationale renteloze banksystemen ontwikkeld door de regeringen van Iran, Soedan en (in mindere mate) Pakistan.

Voorbeeld van islamitisch bankieren

De Mit-Ghamr Savings Bank, opgericht in 1963 in Egypte, wordt gewoonlijk het eerste voorbeeld van islamitisch bankieren in de moderne wereld genoemd. Toen Mit Ghamr geld leende aan bedrijven, deed het dat op basis van een winstdelingsmodel. Het Mit-Ghamr-project werd in 1967 gesloten vanwege politieke factoren, maar tijdens het jaar van haar activiteiten betrachtte de bank grote voorzichtigheid en keurde slechts ongeveer 40% van haar zakelijke kredietaanvragen goed. In economisch goede tijden zou de defaultratio van de bank echter nul zijn.

Veel Gestelde Vragen