Imperfecte markt
Wat is een imperfecte markt?
Een imperfecte markt verwijst naar elke economische markt die niet voldoet aan de strenge normen van de hypothetische perfect – of puur – concurrerende markt. Pure of perfecte concurrentie is een abstracte, theoretische marktstructuur waarin aan een reeks criteria wordt voldaan. Aangezien alle echte markten buiten het spectrum van het perfecte concurrentiemodel vallen, kunnen alle echte markten worden geclassificeerd als imperfecte markten.
In een onvolmaakte markt kunnen individuele kopers en verkopers de prijzen en productie beïnvloeden, is er geen volledige openbaarmaking van informatie over producten en prijzen en zijn er hoge drempels voor het betreden of verlaten van de markt.
Een perfecte markt wordt gekenmerkt door perfecte concurrentie, marktevenwicht en een onbeperkt aantal kopers en verkopers.
Belangrijkste leerpunten
- Imperfecte markten voldoen niet aan de strenge normen van een hypothetische perfect of puur concurrerende markt.
- Onvolmaakte markten worden gekenmerkt door concurrentie om marktaandeel, hoge toetredings- en uitstapdrempels, verschillende producten en diensten en een klein aantal kopers en verkopers.
- Perfecte markten zijn theoretisch en kunnen in de echte wereld niet bestaan; alle echte markten zijn imperfecte markten.
- Marktstructuren die als imperfect worden aangemerkt, zijn onder meer monopolies, oligopolies, monopolistische concurrentie, monoponieën en oligopsonieën.
Inzicht in imperfecte markten
Alle echte markten zijn onvolmaakt. De studie van echte markten wordt dus altijd beïnvloed door concurrentie om marktaandeel, hoge toetredings- en uitstapdrempels, verschillende producten en diensten, prijzen bepaald door prijsmakers in plaats van vraag en aanbod, onvolledige of onvolledige informatie over producten en prijzen, en een klein aantal kopers en verkopers.
Handelaren op de financiële markt beschikken bijvoorbeeld niet over perfecte of zelfs identieke kennis over financiële producten. De handelaren en activa op een financiële markt zijn niet perfect homogeen. Nieuwe informatie wordt niet onmiddellijk verzonden en er is een beperkte reactiesnelheid.
Bij het overwegen van de implicaties van economische activiteit, gebruiken economen alleen perfecte concurrentiemodellen. Als zodanig is de term imperfecte markt enigszins misleidend. De meeste mensen zullen aannemen dat een onvolmaakte markt zeer gebrekkig of ongewenst is. Dit is echter niet altijd het geval. Het bereik van marktimperfecties is even breed als het bereik van alle echte markten – sommige zijn veel of minder efficiënt dan andere.
Gevolgen van imperfecte markten
Niet alle onvolkomenheden op de markt zijn onschadelijk of natuurlijk. Er kunnen zich situaties voordoen waarin te weinig verkopers een te groot deel van een interne markt beheersen, of waarin de prijzen zich niet adequaat aanpassen aan wezenlijke veranderingen in de marktomstandigheden. Het is uit deze gevallen dat het grootste deel van het economische debat zijn oorsprong vindt.
Sommige economen beweren dat elke afwijking van perfecte concurrentiemodellen overheidsingrijpen rechtvaardigt om een grotere efficiëntie bij productie of distributie te bevorderen. Dergelijke interventies kunnen plaatsvinden in de vorm van monetair beleid, fiscaal beleid of marktregulering. Een bekend voorbeeld van een dergelijk interventionisme is de antitrustwetgeving, die expliciet is afgeleid van de theorie van perfecte concurrentie.
Overheden kunnen ook belastingen, quota, licenties en tarieven gebruiken om zogenaamde perfecte markten te helpen reguleren.
Andere economen beweren dat overheidsingrijpen niet altijd nodig is om imperfecte markten te corrigeren. Dit komt doordat het overheidsbeleid ook onvolmaakt is en overheidsactoren mogelijk niet over de juiste prikkels of informatie beschikken om op de juiste manier in te grijpen. Ten slotte beweren veel economen dat overheidsingrijpen op de markten zelden of nooit gerechtvaardigd is. Met name de Oostenrijkse en Chicago-scholen wijten veel onvolkomenheden op de markt aan foutief overheidsingrijpen.
Soorten imperfecte markten
Wanneer niet aan ten minste één voorwaarde van een perfecte markt wordt voldaan, kan dit leiden tot een imperfecte markt. Elke branche heeft een vorm van imperfectie. Onvolmaakte concurrentie is terug te vinden in de volgende structuren:
Monopoly
Dit is een structuur waarin er maar één (dominante) verkoper is. Producten die door deze entiteit worden aangeboden, hebben geen vervangers. Deze markten hebben hoge toetredingsdrempels en er is één enkele verkoper die de prijzen voor goederen en diensten bepaalt. Prijzen kunnen wijzigen zonder voorafgaande kennisgeving aan de consument.
Oligopolie
Deze structuur heeft veel kopers maar weinig verkopers. Deze paar spelers op de markt kunnen anderen de toegang ontzeggen. Ze kunnen samen prijzen vaststellen of, in het geval van een kartel, neemt slechts één de leiding om de prijs voor goederen en diensten te bepalen, terwijl de anderen volgen.
Monopolistische concurrentie
In monopolistische concurrentie zijn er veel verkopers die vergelijkbare producten aanbieden die niet kunnen worden vervangen. Bedrijven concurreren met elkaar en zijn prijsmakers, maar hun individuele beslissingen hebben geen invloed op de ander.
Monopsonie en oligopsonie
Deze constructies hebben veel verkopers, maar weinig kopers. In beide gevallen is het de koper die de marktprijzen manipuleert door bedrijven tegen elkaar uit te spelen.
Imperfecte markten versus perfecte markten
Perfecte markten worden gekenmerkt door het volgende:
- Een onbeperkt aantal kopers en verkopers.
- Identieke of substitueerbare producten.
- Geen belemmeringen voor in- of uitstappen.
- Kopers hebben volledige informatie over producten en prijzen.
- Bedrijven zijn prijsnemers, wat betekent dat ze niet de macht hebben om prijzen vast te stellen.
In werkelijkheid kan geen enkele markt ooit een onbeperkt aantal kopers en verkopers hebben. Economische goederen op elke markt zijn heterogeen, niet homogeen, zolang er meer dan één producent bestaat. Een breed scala aan goederen en smaken hebben de voorkeur in een onvolmaakte markt.
Perfecte markten, hoewel onmogelijk te realiseren, zijn nuttig omdat ze ons helpen na te denken over de logica van prijzen en economische prikkels. Het is echter een vergissing om te proberen de regels van perfecte concurrentie te extrapoleren naar een realistisch scenario. Logische problemen doen zich vanaf het begin voor, vooral het feit dat het voor een puur concurrerende industrie onmogelijk is om vanuit een andere positie een evenwichtstoestand te bereiken. Perfecte concurrentie kan dus alleen theoretisch worden aangenomen – het kan nooit dynamisch worden bereikt.