Z-score

Wat is een Z-score?

Een Z-score is een numerieke meting die de relatie van een waarde tot het gemiddelde van een groep waarden beschrijft. Z-score wordt gemeten in termen van standaarddeviaties van het gemiddelde. Als een Z-score 0 is, geeft dit aan dat de score van het datapunt identiek is aan de gemiddelde score. Een Z-score van 1,0 zou een waarde aangeven die één standaarddeviatie is van het gemiddelde. Z-scores kunnen positief of negatief zijn, waarbij een positieve waarde aangeeft dat de score boven het gemiddelde ligt en een negatieve score aangeeft dat deze onder het gemiddelde ligt.

In de financiële wereld zijn Z-scores maatstaven voor de variabiliteit van een waarneming en kunnen ze door handelaren worden gebruikt om de marktvolatiliteit te bepalen. De Z-score wordt ook wel de Altman Z-score genoemd.

Hoe Z-scores werken

Z-scores laten statistici en handelaren zien of een score typisch is voor een bepaalde dataset of dat deze atypisch is. Z-scores maken het voor analisten ook mogelijk om scores uit verschillende datasets aan te passen om scores te maken die met elkaar vergeleken kunnen worden.

Edward Altman, een professor aan de New York University, ontwikkelde en introduceerde eind jaren zestig de Z-score-formule als oplossing voor het tijdrovende en enigszins verwarrende proces dat investeerders moesten ondergaan om te bepalen hoe dicht bij een faillissement een bedrijf stond.1  In werkelijkheid gaf de Z-score-formule die Altman ontwikkelde, investeerders uiteindelijk een idee van de algehele financiële gezondheid van een bedrijf.

Door de jaren heen bleef Altman zijn Z-score herevalueren. Van 1969 tot 1975 keek Altman naar 86 bedrijven in nood. Van 1976 tot 1995 observeerde hij 110 bedrijven. Ten slotte evalueerde hij van 1997 tot 1999 nog eens 120 bedrijven. Uit zijn bevindingen bleek dat de Z-score een nauwkeurigheid had tussen 82% en 94%.

In 2012 bracht Altman een bijgewerkte versie van de Z-score uit, die de Altman Z-score Plus wordt genoemd. Het kan worden gebruikt om openbare en particuliere bedrijven, productiebedrijven en niet-productiebedrijven en Amerikaanse en niet-Amerikaanse bedrijven te evalueren.

Een Z-score is de output van een kredietwaardigheidstest die helpt om de kans op faillissement van een beursgenoteerd bedrijf te meten. De Z-score is gebaseerd op vijf belangrijke financiële ratio’s die kunnen worden gevonden en berekend op basis van het jaarlijkse 10-K-rapport van een bedrijf. De berekening die wordt gebruikt om de Altman Z-score te bepalen, is als volgt:

Doorgaans geeft een score onder de 1,8 aan dat een bedrijf waarschijnlijk op een faillissement afstevent. Omgekeerd lopen bedrijven die boven de 3 scoren minder vaak failliet.

Z-scores versus standaarddeviatie

Standaarddeviatie is in wezen een weerspiegeling van de hoeveelheid  variabiliteit  binnen een bepaalde gegevensset. De standaarddeviatie wordt berekend door eerst het verschil tussen elk gegevenspunt en het gemiddelde te bepalen. De verschillen worden vervolgens gekwadrateerd, opgeteld en gemiddeld. Dit produceert de variantie. De standaarddeviatie is de vierkantswortel van de variantie.

De Z-score daarentegen is het aantal standaarddeviaties dat een bepaald gegevenspunt van het gemiddelde ligt. Voor datapunten die onder het gemiddelde liggen, is de Z-score negatief. In de meeste grote datasets heeft 99% van de waarden een Z-score tussen -3 en 3, wat betekent dat ze binnen drie standaarddeviaties boven en onder het gemiddelde liggen.

Kritiek op Z-scores

De Z-score moet met zorg worden berekend en geïnterpreteerd. De Z-score is bijvoorbeeld niet immuun voor valse boekhoudpraktijken. Aangezien bedrijven in moeilijkheden hun financiële gegevens soms verkeerd voorstellen of verdoezelen, is de Z-score zo nauwkeurig als de gegevens die erin worden verwerkt.

Bovendien is de Z-score niet erg effectief voor nieuwe bedrijven met weinig tot nul inkomsten. Deze bedrijven zullen, ongeacht hun feitelijke financiële gezondheid, laag scoren. Bovendien gaat de Z-score niet in op de cashflows van een bedrijf. Het duidt er eerder alleen op door het gebruik van de verhouding tussen het netto werkkapitaal en de activa.

Ten slotte kunnen Z-scores van kwartaal tot kwartaal schommelen als een bedrijf eenmalige afschrijvingen boekt. Deze gebeurtenissen kunnen de eindscore veranderen en ten onrechte suggereren dat een bedrijf op het punt van faillissement staat.