Definitie van negatieve rentevoetomgeving
Wat is een omgeving met negatieve rentetarieven?
Er is sprake van een negatieve renteomgeving wanneer de nominale daggeldrente voor een bepaalde economische zone onder nul procent uitkomt. Dit betekent dat banken en andere financiële instellingen zouden moeten betalen om hun overtollige reserves bij de centrale bank te houden in plaats van positieve rente-inkomsten te ontvangen.
Een negatieve rentebeleid ( NIRP ) een onconventioneel monetair beleid instrument waarbij nominale doelwit rente worden ingesteld met een negatieve waarde, onder de theoretische ondergrens van nul procent.
Belangrijkste leerpunten
- Er is sprake van een negatieve renteomgeving wanneer de rentetarieven voor kortlopende leningen onder nul procent dalen.
- In 2009 en 2010 gebruikten Zweden en, in 2012, Denemarken negatieve rentetarieven om de hete geldstromen naar hun economieën een halt toe te roepen.
- In 2014 voerde de Europese Centrale Bank (ECB) een negatieve rente in die alleen van toepassing was op bankdeposito’s die bedoeld waren om te voorkomen dat de eurozone in een deflatiespiraal terechtkwam.
- In een omgeving met een negatieve rente moeten financiële instellingen rente betalen om geld te storten en kunnen ze daadwerkelijk rente ontvangen over geleend geld.
De basisprincipes van een negatieve renteomgeving
De aanzet voor een negatieve rente is het stimuleren van economische groei door banken aan te moedigen overtollige reserves te lenen of te investeren in plaats van een gegarandeerd verlies te lijden. De theorie luidt dat banken, bedrijven en huishoudens bij rentetarieven onder nul de economie zullen stimuleren door geld uit te geven in plaats van te sparen. Aangenomen wordt dat een omgeving met negatieve rentetarieven banken ertoe aanzet meer leningen te verstrekken, huishoudens meer producten kopen en bedrijven extra geld investeren in plaats van het op de bank te storten.
Omdat het logistiek moeilijk en kostbaar is om grote sommen fysiek contant geld over te dragen en op te slaan, kunnen sommige banken nog steeds geen negatieve rente over hun deposito’s betalen. Als de rente echter voldoende negatief wordt vastgesteld, zal deze de opslagkosten gaan overschrijden. Negatieve rentetarieven zijn bedoeld om banken te bestraffen voor het aanhouden van contanten in plaats van het verstrekken van leningen. Ze zouden het, althans in theorie, voor bedrijven en huishoudens goedkoper moeten maken om leningen af te sluiten, waardoor meer geld wordt geleend en meer geld in de economie wordt gepompt.
Risico’s van een negatieve renteomgeving
Er zijn enkele risico’s verbonden aan een negatieve renteomgeving. Als banken huishoudens straffen voor het sparen, hoeft dat niet per se de retailconsumenten ertoe aan te zetten meer geld uit te geven. In plaats daarvan kunnen ze thuis geld oppotten. Het creëren van een omgeving met negatieve rentetarieven kan zelfs leiden tot een cashrun, wat huishoudens ertoe aanzet om hun geld van de bank te halen om te voorkomen dat ze negatieve rentetarieven betalen om te sparen.
Banken die cash runs willen vermijden, kunnen afzien van het toepassen van de negatieve rente op de relatief kleine deposito’s van huishoudelijke spaarders. In plaats daarvan passen ze een negatieve rente toe op de grote saldi van pensioenfondsen, beleggingsondernemingen en andere zakelijke klanten. Dit moedigt spaarders van bedrijven aan om te beleggen in obligaties en andere instrumenten die een beter rendement bieden en tegelijkertijd de bank en de economie beschermen tegen de negatieve effecten van een cashrun.
Voorbeelden van omgevingen met negatieve rentetarieven
De Zwitserse regering voerde begin jaren zeventig een de facto regime van negatieve rentetarieven om de waardestijging van de valuta tegen te gaan, omdat investeerders op de vlucht waren voor inflatie in andere delen van de wereld.
Recente voorbeelden van negatieve rentetarieven zijn onder meer de Europese Centrale Bank (ECB), die haar rentetarieven in 2014 onder nul daalde. Anderhalf jaar later, in 2016, voerde de Bank of Japan ook negatieve rentetarieven in. De centrale banken van Zweden, Denemarken en Zwitserland zijn vanaf 2009-2012 ook overgeschakeld op negatieve rentetarieven. Deze landen gebruikten negatieve rentetarieven om hete geldstromen naar hun economieën in te dammen om de wisselkoersen onder controle te houden terwijl buitenlands kapitaal naar die economieën stroomde.
Centrale banken hebben in deze landen een klimaat met negatieve rentetarieven gecreëerd in een poging deflatie een halt toe te roepen, die, naar zij vrezen, snel uit de hand zou kunnen lopen, valuta’s devalueren en de economische vooruitgang die sinds de Grote Recessie is geboekt, ontspoort. De negatieve rentetarieven zijn tot dusver echter klein.
Centrale banken hebben geaarzeld om de negatieve rentetarieven te ver onder nul te verlagen, omdat het creëren van negatieve rentetarieven pas onlangs begon, aangezien de ECB de eerste grote financiële instelling was die een dergelijke omgeving creëerde. De ECB berekent banken 0,4 procent rente om ’s nachts contant geld aan te houden. De Bank of Japan rekent 0,10 procent rente om contant geld ’s nachts aan te houden, en de Zwitserse centrale bank rekent 0,75 procent rente om contant geld aan te houden.