Prijsbeheersing
Wat zijn prijsbeheersing?
Prijscontroles zijn door de overheid opgelegde wettelijke minimum- of maximumprijzen die voor bepaalde goederen zijn vastgesteld. Ze worden meestal geïmplementeerd als een middel voor directe economische interventie om de betaalbaarheid van bepaalde goederen te beheren.
Prijsbeheersing begrijpen
Overheden voeren meestal prijscontroles uit op basisproducten – essentiële artikelen, zoals voedsel of energieproducten. Prijscontroles die maximumprijzen bepalen, zijn prijsplafonds, terwijl prijscontroles die minimumprijzen bepalen, prijsbodems zijn.
Belangrijkste leerpunten
- Prijscontroles zijn door de overheid opgelegde minimum- of maximumprijzen die voor specifieke goederen worden vastgesteld en worden doorgaans ingevoerd om de betaalbaarheid van de goederen te beheren.
- In het beste geval zijn prijscontroles alleen effectief op zeer korte termijn.
- Op de lange termijn kunnen prijscontroles leiden tot problemen zoals tekorten, rantsoenering, inferieure productkwaliteit en zwarte markten.
Op de lange termijn leiden prijscontroles onvermijdelijk tot problemen zoals tekorten, rantsoenering, verslechtering van de productkwaliteit en zwarte markten die ontstaan om de prijsgecontroleerde goederen via niet-officiële kanalen te leveren.
Voorbeelden in de Verenigde Staten zijn de prijscontroles op benzine tijdens de regering van Nixon, die uiteindelijk leidden tot grote tekorten in het aanbod en lange, trage lijnen bij benzinepompen.
Voorbeeld van prijsbeheersing
Huurcontrole is een ander vaak genoemd voorbeeld van de ondoelmatigheid van prijscontroles. Het in New York City op grote schaal geïmplementeerde huurbeleid was bedoeld om een toereikend aanbod van betaalbare woningen te helpen behouden. Het feitelijke effect is echter dat het totale aanbod van beschikbare huurruimte is afgenomen, wat op zijn beurt (onder andere factoren) heeft bijgedragen aan nog hogere prijzen op de markt van beschikbare huurwoningen.
Sommige economen beweren dat het netto-effect van huurcontrole is dat vastgoedondernemers worden ontmoedigd om verhuurder te worden. Hierdoor is een aanbodsituatie ontstaan waarin er minder huurwoningen beschikbaar zijn dan het bedrag dat zou zijn gecreëerd door een vrije markt, waardoor de huurprijzen opwaarts blijven drukken.
Gestuurde huurprijzen, zo wordt betoogd, hebben verhuurders ook ontmoedigd om de nodige uitgaven te doen om huurwoningen te behouden of te verbeteren, wat heeft geleid tot een verslechtering van de kwaliteit van huurwoningen.
Sommige economen zijn van mening dat prijscontroles – gebaseerd op een lezing van het gebruik van dergelijke maatregelen – hebben aangetoond dat ze op zijn best slechts op zeer korte termijn effectief zijn.
Kritiek op prijsbeheersing
Als overheidsmaatregel kunnen prijscontroles met de beste bedoelingen worden ingevoerd, maar in de praktijk werken ze vaak niet. De meeste pogingen om de prijzen te beheersen, hebben vaak moeite om de economische krachten van vraag en aanbod gedurende een aanzienlijke tijd te overwinnen.
Wanneer prijzen worden vastgesteld door handel op een vrije markt, verschuiven de prijzen om het evenwicht tussen vraag en aanbod te behouden. Wanneer een overheid echter prijscontroles oplegt, kan het uiteindelijke gevolg zijn dat er in het geval van prijsplafonds sprake is van een overmatige vraag of een overaanbod in het geval van prijsbodems.
Nogmaals, de benzineprijscontroles van de jaren zeventig vormen een klassiek voorbeeld. Geen enkele regering die probeert de prijs van benzine te beperken, kan het feit veranderen dat benzineproducenten slechts bereid waren een uiterst beperkte voorraad benzine te verkopen voor de door de regering vastgestelde prijs. Dit resulteerde in extreme tekorten aan benzine.