Prijs schaar

Wat is een prijsschaar?

Prijsschaar is een term die verwijst naar een aanhoudende verandering in de handelsvoorwaarden tussen verschillende goederen of klassen van goederen. Vaak kan deze daling van een land in het ontvangen van landbouwproducten een zich ontwikkelende economie van prijzen export, terwijl de gefabriceerde producten import stijgen in prijs of relatief stabiel blijven. Dit fenomeen kan chaos veroorzaken, aangezien individuen niet verwachten dat de prijzen zulke wilde en tegengestelde richtingen zullen inslaan van de norm, en de plattelandsbevolking van de landbouw ziet een gelijktijdige daling van het inkomen en stijgende kosten van levensonderhoud.

Prijs schaar begrijpen

Prijsschaar ontleent zijn naam aan zijn grafische illustratie; het werd bedacht door Leon Trotski, terwijl hij de divergerende trendlijnen van landbouw- en industriële prijsindexen beschreef. Met de tijd op een horizontale as en het prijsniveau op een verticale as, zal het plotten van industriële en landbouwprijzen in de grafiek eruitzien als een schaar, die elkaar op een kruispunt ontmoet en dan scherp in tegengestelde richting beweegt. 

De inhoudelijke economische effecten hiervan worden het best geïllustreerd met een voorbeeld: als een land een netto-exporteur van zuivelproducten en een netto-importeur van kleding is, een grote prijsdaling van de wereldwaarde van melk gecombineerd met een sterke stijging van de textielprijs zou een prijsschaar creëren. In dit geval worstelt de binnenlandse economie met de last om veel meer te betalen voor kleding en ander textiel, terwijl ze niet in staat is om zuivelproducten te verkopen tegen de prijzen die ze gewend zijn. Inkomens voor melkveehouders en die in aanverwante bedrijfstakken zullen dalen, terwijl hun kosten van levensonderhoud zullen stijgen door hogere kledingprijzen.

Historische voorbeelden van prijsscharen

De schaarcrisis in de Sovjet-Unie is het belangrijkste historische voorbeeld van het fenomeen prijsschaar. Van 1922 tot 1923, tijdens het nieuwe economische beleid (NEP), schoten de prijzen van industriële en landbouwgoederen in tegengestelde richtingen, waarbij de hoogste divergentie bereikte toen de landbouwprijzen 10% lager daalden en de industriële prijzen 250% hoger stegen dan de prijzen een decennium eerder. Het inkomen van Russische boeren daalde, waardoor het voor hen nog moeilijker werd om gefabriceerde goederen te kopen. Veel boeren stopten met de verkoop van hun producten en stapten over op zelfvoorzienende landbouw, wat nieuwe angst voor hongersnood veroorzaakte nadat de hongersnood van 1921-1922 al miljoenen had gedood.

De schaarcrisis had een aantal oorzaken, die geworteld waren in het wanbeheer van de economie door de Sovjet-Unie en de vernietiging na de bolsjewistische revolutie. Ten eerste stelde de regering, in een misplaatste poging om de dreiging van hongersnood aan te pakken, de graanprijzen op kunstmatig lage niveaus vast. Dit leidde uiteraard tot lage landbouwprijzen. Bovendien was er een overschot aan landbouwproducten ten opzichte van industriële producten; De landbouwproductie herstelde zich snel na de hongersnood en de burgeroorlog die volgden op de revolutie van 1917. Daarentegen waren de industriële capaciteit en de basisinfrastructuur beschadigd of vernietigd door de oorlog, waardoor de industriële productie aanzienlijk vertraagde. De schaarcrisis leidde tot wijdverbreide arbeidersstakingen in de grote Russische steden toen rivaliserende communistische facties agiteerden tegen Lenins gemengde economiebeleid en de crisis de schuld gaven van de NEP. De regering verlaagde uiteindelijk de industriële productiekosten door rationalisering, loonsverlagingen, ontslagen en bevordering van consumentencoöperaties. Dit verlaagde de industriële afzetprijzen en de divergentie tussen landbouw- en industriële prijzen nam af.