Principal-agent relatie
Wat is de relatie tussen principaal en agent?
De principaal-agentrelatie is een regeling waarbij de ene entiteit wettelijk een andere aanwijst om namens haar op te treden. In een principaal-agentrelatie handelt de agent namens de principaal en mag hij geen belangenconflict hebben bij het uitvoeren van de handeling. De relatie tussen de opdrachtgever en de agent wordt de “agentschap” genoemd, en de wet van agentschap stelt richtlijnen vast voor een dergelijke relatie.
Belangrijkste leerpunten
- Een principaal stelt een agent aan om namens hen en in hun beste belang te handelen. Voorbeelden zijn onder meer een belegger die een fondsbeheerder kiest of iemand die een advocaat inhuurt voor juridisch werk.
- Er mag geen belangenconflict zijn tussen de twee, als dat wel het geval is, ontstaat er een principaal-agentprobleem.
- De principaal-agentrelatie komt duidelijk tot uiting in een schriftelijk contract of wordt geïmpliceerd door acties.
Inzicht in een relatie tussen principaal en agent
Een principaal-agentrelatie wordt vaak gedefinieerd in formele termen die in een contract worden beschreven. Wanneer een belegger bijvoorbeeld aandelen van een indexfonds koopt, is hij de opdrachtgever en wordt de fondsbeheerder zijn agent. Als tussenpersoon moet de indexfondsbeheerder het fonds, dat uit de activa van een groot aantal opdrachtgevers bestaat, beheren op een manier die het rendement voor een bepaald risiconiveau maximaliseert in overeenstemming met het prospectus van het fonds.
Agenten hebben de plicht om taken uit te voeren met een bepaald niveau van vaardigheid en zorg en mogen de taak niet opzettelijk of uit onachtzaamheid op een ongepaste manier voltooien.
De principaal-agentrelatie kan worden aangegaan door elke bereidwillige en bekwame partij met het oog op een juridische transactie. In eenvoudige gevallen is de opdrachtgever binnen de relatie de enige persoon die een agent aanwijst om een taak uit te voeren; andere relaties onder deze gedaante hebben echter een opdrachtgever die een bedrijf, een non-profitorganisatie, een overheidsinstantie of een partnerschap is.
De agent is meestal een persoon die in staat is de taak van de opdrachtgever te begrijpen en uiteindelijk uit te voeren. Veelvoorkomende voorbeelden van de principaal-agentrelatie zijn onder meer het inhuren van een aannemer om een reparatie aan een huis uit te voeren, een advocaat in dienst te nemen om juridisch werk uit te voeren of een beleggingsadviseur te vragen om een aandelenportefeuille te diversifiëren. In elk scenario is de opdrachtgever de persoon die de service of het advies van een professional zoekt, terwijl de agent de professional is die het werk uitvoert.
Speciale overwegingen
Of de principaal-agent-relatie nu duidelijk tot uiting komt in een schriftelijk contract of geïmpliceerd wordt door acties, de principaal-agent-relatie creëert een fiduciaire relatie tussen de betrokken partijen. Dit betekent dat de agent die namens de principaal handelt, de opgedragen taken bij voorrang moet uitvoeren met het belang van de principaal.
De agent is verantwoordelijk voor het voltooien van door de opdrachtgever gegeven taken, zolang de opdrachtgever redelijke instructies geeft. Bovendien heeft de agent de plicht om taken uit te voeren die de opdrachtgever niet opzettelijk schaden. Een loyaliteitsverplichting is ook geïmpliceerd binnen de principaal-agentrelatie, die vereist dat de agent zich ervan weerhoudt zichzelf in een positie te plaatsen die een conflict creëert of aanmoedigt tussen zijn belang en het belang van de principaal, ook wel bekend als het principaal-agentprobleem.