Risicoloze samenleving

Wat is een risicoloze samenleving?

In de economische theorie is een risicoloze samenleving een van de aannames die ten grondslag liggen aan de algemene evenwichtstheorie van Arrow-Debreu. Markten worden verondersteld compleet en geavanceerd genoeg te zijn om elk denkbaar risico door verzekeringen te beperken. Economen Kenneth Arrow en Gerard Debreu ontwikkelden het idee van een risicoloze samenleving als een middel om hun model te vereenvoudigen door risico’s uit de theorie te abstraheren. Meer in het algemeen is een risicoloze samenleving (of een wereld zonder risico) een geïdealiseerd en ongrijpbaar doel van risicobeheer door financiële verfijning of door overheidsregulering.

Inzicht in een risicoloze samenleving

Het moderne concept van algemeen evenwicht, zoals ontwikkeld door Kenneth Arrow, Gerard Debreu en anderen in de jaren vijftig, probeert de complexe interacties tussen het aanbod, de vraag en de prijzen van grondstoffen op meerdere onderling verbonden markten te verklaren. In 1972 was Arrow een mede-ontvanger van de Nobelprijs voor de Memorial Prize in Economic Sciences. Debreu ontving in 1983 de Nobelprijs voor zijn werk in evenwichtstheorie. 

In hun theorie worden markten verondersteld compleet te zijn, of met andere woorden, markten functioneren zonder transactiekosten en perfecte informatie en dat er voor elk economisch goed een markt bestaat waar dat goed kan worden verhandeld om de onderliggende krachten die drijven in evenwicht te brengen. vraag en aanbod en creëer een marktprijs voor dat goed. Dit omvat markten voor verzekeringen (of het financiële beheer van risico’s); voor elk type risico bestaat er een markt om verzekeringen aan te bieden om dat risico volledig te beheersen. Deze aanname vereenvoudigt de wiskundige afleiding en uitdrukking van hun theorie aanzienlijk, omdat het de noodzaak elimineert om expliciet elk risico, onzekerheid of probabilistische uitkomsten te modelleren voor elk van de economische verschijnselen die het model bevat of tracht te verklaren.

De theorie is een wiskundig model dat is gebaseerd op perfect concurrerende markten en daarom niet noodzakelijkerwijs overeenkomt met de manier waarop economieën zijn gestructureerd en functioneren in de echte wereld. Critici van het riskless society-model beweren dat de evenwichtstheorie in strijd is met veel van het empirische bewijs dat de markten ons verschaffen. Ze stellen dat het risicovrije samenlevingsmodel onvoldoende rekening houdt met zeldzame gebeurtenissen, zoals rampen. Bovendien gaat het niet in op de rol die angst of andere emoties kunnen spelen bij het beïnvloeden van besluitvorming. Moderne gedragsfinancieringstheorie probeert markten te bestuderen in staten van niet-evenwicht. 

In de echte wereld doen zich risico’s voor en zijn de markten voor verzekeringen niet compleet. De zoektocht naar het beheren van financiële, persoonlijke en andere soorten risico’s heeft geleid tot grote markten voor verzekeringen en derivaten, niet-marktgebaseerde instellingen om risico’s te delen en uitgebreide overheidsreguleringen om te voorkomen dat mensen bepaalde risico’s nemen of hen redden wanneer risico’s gaan slecht. 

Sinds het werk van Arrow en Debreu voor het eerst werd gepubliceerd, is de prevalentie van financiële derivaten exponentieel toegenomen. Het is echter misschien gewoon niet mogelijk om alle risico’s daadwerkelijk te verzekeren, en sommigen hebben zelfs beweerd dat een poging om dit te doen alleen het catastrofale risico op de lange termijn vergroot wanneer de risicobeheerinstrumenten zelf falen. Complexe financiële instrumenten die werden gepresenteerd als risicobeperkend, waaronder derivaten, speelden een belangrijke rol in de financiële crisis van 2008 en de Grote Recessie.

Andere betekenissen van een risicoloze samenleving

De term risicoloze samenleving wordt ook buiten het specifieke domein van de theoretische economie gebruikt. Vaak is het een uitdrukking die naar voren komt in discussies over regelgeving, risico’s en openbare veiligheid. Wetgevers en bestuurders kunnen strengere regels en voorschriften invoeren om de volksgezondheid te beschermen of ongevallen te voorkomen, met als doel het groepsrisico tot een minimum te beperken. Voorbeelden van dergelijk beleid zijn onder meer de eisen voor het dragen van motorrijders over de gehele staat of het beperken van gevaarlijke chemicaliën op de werkplek. Critici van dergelijke regelgeving stellen dat een risicoloze samenleving een onmogelijkheid is, en dat aanvullende regels een onnodige last met zich meebrengen en tegelijkertijd het vermogen van mensen om vrije keuzes te maken, beperken.