Wat is chaostheorie?
Chaostheorie is een gecompliceerde wiskundige theorie die het effect van schijnbaar onbeduidende factoren probeert te verklaren. Chaostheorie wordt door sommigen beschouwd als een verklaring voor chaotische of willekeurige gebeurtenissen, en de theorie wordt vaak toegepast op financiële markten en op andere complexe systemen, zoals het voorspellen van het weer. Chaotische systemen zijn een tijdje voorspelbaar en lijken dan willekeurig te worden.
De oorsprong van Chaostheorie
Het eerste echte experiment in de chaostheorie werd uitgevoerd door een meteoroloog, Edward Lorenz. Lorenz werkte met een systeem van vergelijkingen om het weer te voorspellen. In 1961 wilde Lorenz een weersequentie uit het verleden recreëren met behulp van een computermodel op basis van 12 variabelen, waaronder windsnelheid en temperatuur. Deze variabelen, of waarden, werden in een grafiek weergegeven met lijnen die in de loop van de tijd omhoog en omlaag gingen. Lorenz herhaalde een eerdere simulatie in 1961.
Op deze dag rondde Lorenz zijn variabele waarden echter af op slechts drie decimalen in plaats van zes. Deze kleine verandering heeft het hele patroon van twee maanden gesimuleerd weer drastisch veranderd. Lorenz bewees dus dat schijnbaar onbeduidende factoren een enorm effect kunnen hebben op de algehele uitkomst.
Chaostheorie onderzoekt de effecten van kleine gebeurtenissen die de resultaten van schijnbaar niet-gerelateerde gebeurtenissen dramatisch kunnen beïnvloeden.
Chaostheorie en de markten
Er zijn twee veel voorkomende drogredenen over aandelenmarkten. De ene is gebaseerd op de klassieke economische theorie en beweert dat markten 100 procent efficiënt en onvoorspelbaar zijn. De andere theorie is dat markten op een bepaald niveau voorspelbaar zijn. Hoe maken grote handelshuizen en investeerders anders consequent winst?
De waarheid is dat markten complexe en chaotische systemen zijn en dat hun gedrag zowel systemische als willekeurige componenten heeft. Voorspellingen op de aandelenmarkt kunnen slechts tot op zekere hoogte nauwkeurig zijn.
Zoals Lorenz bewees, zijn complexe chaotische systemen kwetsbaar voor kleine veranderingen, en deze kunnen een systeem ontwrichten en het ver uit zijn evenwicht duwen. De dynamiek van het marktsysteem kan worden omschreven als twee fundamentele feedback en oorzakelijke loops die verschillende aspecten van de aandelenmarkt beïnvloeden. Een positieve feedbacklus is zelfversterkend. Een positief effect in de ene variabele verhoogt bijvoorbeeld de andere variabele, die op zijn beurt ook de eerste variabele verhoogt. Dit leidt tot een exponentiële groei van het systeem, waardoor het uit zijn evenwicht komt en uiteindelijk leidt tot een ineenstorting van het systeem (een bel). Omgekeerd heeft een negatieve feedbacklus een soortgelijk effect, het systeem reageert op een verandering in de tegenovergestelde richting.
Perioden met hoge onzekerheid worden mogelijk niet alleen veroorzaakt door systeemdynamiek. Omgevingsfactoren zoals natuurrampen, aardbevingen of overstromingen kunnen er ook voor zorgen dat markten volatiel zijn, net als plotselinge dalingen van één aandeel.
In de financiële wereld stelt de chaostheorie dat prijs het laatste is dat moet worden veranderd voor een effect. Met behulp van de chaostheorie wordt een prijsverandering bepaald door wiskundige voorspellingen van de volgende factoren: de persoonlijke motivaties van een handelaar (zoals twijfel, verlangen of hoop, die allemaal niet-lineair en complex zijn), volumeveranderingen, de versnelling van veranderingen, en momentum achter de veranderingen.
Hoewel sommige theoretici beweren dat chaostheorie investeerders kan helpen hun prestaties te verbeteren, blijft de toepassing van chaostheorie op financiering controversieel.