Nederlandse Tulpenbol Markt Bubble Definitie

Wat was de bubbel in de Nederlandse tulpenbollenmarkt?

De Nederlandse marktbubbel voor tulpenbollen, ook wel ‘tulipmania’ genoemd, was een van de bekendste marktbubbels en crashes aller tijden. Het deed zich voor in Nederland van begin tot midden 1600 toen speculatie de waarde van tulpenbollen tot het uiterste dreef. Op het hoogtepunt van de markt werden de zeldzaamste tulpenbollen verhandeld voor maar liefst zes keer het gemiddelde jaarsalaris. 

Tegenwoordig dient de tulpenmania als een gelijkenis voor de valkuilen waartoe buitensporige hebzucht en speculatie kunnen leiden.

Geschiedenis van de bubbel van de Nederlandse Tulpenbollenmarkt

Tulpen arriveerden voor het eerst in West-Europa aan het einde van de 16e eeuw, en omdat ze geïmporteerd waren uit hun geboorteland Turkije, hadden ze hetzelfde exotisme als specerijen en oosterse tapijten. Het zag eruit als geen andere bloem afkomstig uit het vasteland. Het is dan ook geen verrassing dat tulpen een luxeartikel werden dat bestemd was voor de tuinen van de welgestelden: “het werd beschouwd als een bewijs van slechte smaak bij elke man van fortuin om zonder een verzameling [tulpen] te zijn.” In navolging van de welgestelden trachtten de koopman-middenklassen van de Nederlandse samenleving (die in die tijd elders in Europa niet in zo’n ontwikkelde vorm voorkwamen) hun rijkere buren na te bootsen en eisten ook tulpen. Aanvankelijk was het een statusitem dat werd gekocht omdat het duur was. Maar tegelijkertijd stond bekend dat tulpen notoir kwetsbaar zijn, “ze kunnen nauwelijks worden getransplanteerd of zelfs in leven worden gehouden” zonder zorgvuldige teelt. In het begin van de 17e eeuw begonnen professionele telers van tulpen de technieken te verfijnen om de bloemen lokaal te telen en te produceren, waardoor een bloeiende zakelijke sector ontstond die tot op de dag van vandaag voortduurt.

Volgens Smithsonian.com leerden de Nederlanders dat tulpen konden groeien uit zaden of knoppen die op de moederbol groeiden. Een bol die uit zaad groeide, zou zeven tot twaalf jaar nodig hebben om te bloeien, maar een bol zelf zou het volgende jaar kunnen bloeien. “Gebroken bollen” waren een soort tulp met een gestreept, veelkleurig patroon in plaats van een enkele effen kleur die voortkwam uit een mozaïekvirusstam. Deze variatie was een katalysator die een groeiende vraag naar zeldzame, ‘gebroken bol’-tulpen veroorzaakte, wat uiteindelijk leidde tot de hoge marktprijs.

In 1634 trok tulpenmania door Holland. “De woede onder de Nederlanders om [tulpenbollen] te bezitten was zo groot dat de gewone industrie van het land werd verwaarloosd, en de bevolking, zelfs tot op het laagste niveau, begon aan de tulpenhandel.” Een enkele bol kan maar liefst 4.000 of zelfs 5.500 florijnen waard zijn   – aangezien de florijnen van 1630 gouden munten waren met een onzeker gewicht en kwaliteit, is het moeilijk om een ​​nauwkeurige schatting te maken van de huidige waarde in dollars, maar Mackay geeft ons enkele referentiepunten : onder andere 4  ton  bier kostte 32 florijnen. Dat is ongeveer 1008 liter bier – of 65 vaatjes bier. Een vat Coors Light kost ongeveer $ 90, en dus 4 ton bier ≈ $ 4.850 en 1 florijn ≈ $ 150. Dat betekent dat de beste tulpen in het huidige geld meer dan $ 750.000 kosten (maar met veel bloembollen die worden verhandeld in het bereik van $ 50.000 – $ 150.000). Tegen 1636 was de vraag naar de tulpenhandel zo groot dat er regelmatig marts voor de verkoop ervan werden gevestigd op de effectenbeurs van Amsterdam, in Rotterdam, Harlaem en andere steden.

Het was in die tijd dat professionele handelaren (“stock jobbers”) meededen aan de actie, en iedereen leek geld te verdienen door simpelweg enkele van deze zeldzame bollen te bezitten. Het leek er destijds inderdaad op dat de prijs alleen maar kon stijgen; dat “de passie voor tulpen eeuwig zou duren.” Mensen begonnen tulpen te kopen met een hefboomwerking – met behulp van marginale derivatencontracten om meer te kopen dan ze konden betalen. Maar zo snel als het begon, werd het vertrouwen de kop ingedrukt. Tegen het einde van het jaar 1637 begonnen de prijzen te dalen en werd er nooit meer achterom gekeken. Een groot deel van deze snelle terugval werd veroorzaakt door het feit dat mensen bloembollen op krediet hadden gekocht, in de hoop hun lening terug te betalen als ze hun bloembollen met winst verkochten. Maar toen de prijzen eenmaal begonnen te dalen, werden de houders gedwongen te liquideren – om hun bollen tegen elke prijs te verkopen en daarbij failliet te gaan. ‘Honderden die een paar maanden eerder begonnen te twijfelen of er zoiets als armoede in het land bestond, waren plotseling de bezitters van een paar bollen, die niemand zou kopen’, zelfs voor prijzen die een kwart van wat ze betaalden.

In 1638 waren de prijzen van tulpenbollen teruggekeerd naar waar ze vandaan kwamen.

De zeepbel barst

Tegen het einde van 1637 was de zeepbel gesprongen. Kopers kondigden aan dat ze de eerder afgesproken hoge prijs voor bloembollen niet konden betalen en de markt viel uit elkaar. Hoewel het geen verwoestende gebeurtenis was voor de economie van het land, ondermijnde het wel de sociale verwachtingen. Het evenement vernietigde relaties die waren gebouwd op vertrouwen en de bereidheid en het vermogen van mensen om te betalen.

Volgens Smithsonian.com schilderden Nederlandse calvinisten een overdreven scène van economische ondergang omdat ze bang waren dat de door tulp gedreven consumptiegolf tot maatschappelijk verval zou leiden. Ze stonden erop dat zo’n grote rijkdom goddeloos was en dat het geloof tot op de dag van vandaag blijft bestaan.

Voorbeelden uit de echte wereld van extreem kopen

De obsessie met tulpen – ook wel ” Memoirs of Extraordinary Popular Delusions and the Madness of Crowds uit 1841 dat ‘de rijkste kooplieden tot de armste schoorsteenvegers in de tulpenstrijd sprongen, bollen kochten tegen hoge prijzen en ze verkochten voor nog meer. “

Nederlandse speculanten gaven ongelofelijk veel geld uit aan deze bollen, maar ze produceerden maar een week lang bloemen – veel bedrijven werden opgericht met als enig doel de handel in tulpen. De handel bereikte echter zijn koortspiek aan het einde van de jaren 1630.

In de jaren 1600 was de Nederlandse munteenheid de gulden, die voorafging aan het gebruik van de euro. Volgens Focus-Economics.com werden tulpen ter hoogte van de bubbel verkocht voor ongeveer 10.000 gulden. In de jaren dertig van de twintigste eeuw kwam een ​​prijs van 10.000 gulden ongeveer overeen met de waarde van een herenhuis aan de Amsterdamse gracht.

Heeft de Nederlandse Tuliplmania echt bestaan?

In het jaar 1841 publiceerde de auteur Charles Mackay zijn klassieke analyse,  Extraordinary Popular Delusions and the Madness of Crowds.  Naast andere verschijnselen documenteert Mackay (die nooit in Nederland heeft gewoond of bezocht) zeepbellen in activaprijzen – de Mississippi Scheme, de South Sea Bubble en de tulpenmania van de 17e eeuw. Het is door Mackay’s korte hoofdstuk over het onderwerp dat het gepopulariseerd werd als het paradigma voor een activabubbel.

Mackay wijst erop dat gewilde bollen, van bijzondere zeldzaamheid en schoonheid, voor zes cijfers in dollars van vandaag werden verkocht – maar er is eigenlijk weinig bewijs dat de manie zo wijdverspreid was als is gemeld. De politieke econoom Peter Garber publiceerde in de jaren tachtig een wetenschappelijk artikel over de Tulipmania. Ten eerste merkt hij op dat tulpen niet de enige zijn in hun snelle opkomst: “een kleine hoeveelheid van… leliebollen werd onlangs verkocht voor 1 miljoen gulden ($ 480.000 tegen de wisselkoersen van 1987)”, wat aantoont dat bloemen zelfs in de moderne wereld kunnen extreem hoge prijzen hanteren. Bovendien zat er door de timing in de tulpenteelt altijd een paar jaar vertraging tussen vraagdruk en aanbod. Onder normale omstandigheden was dit geen probleem aangezien het toekomstige verbruik een jaar of langer van tevoren werd gecontracteerd. Omdat de prijsstijgingen in 1630 zo snel plaatsvonden en nadat er al bollen voor het jaar waren geplant, zouden telers niet de kans hebben gehad om de productie te verhogen als reactie op de prijs.

Earl Thompson, een econoom, heeft feitelijk vastgesteld dat vanwege dit soort productievertraging en het feit dat telers juridische contracten sloten om hun tulpen op een later tijdstip te verkopen (vergelijkbaar met futures-contracten), die streng werden gehandhaafd door de Nederlandse overheid, de prijzen stegen simpelweg omdat leveranciers niet aan alle vraag konden voldoen. De feitelijke verkoop van nieuwe tulpenbollen bleef gedurende de hele periode inderdaad op een normaal niveau. Daarom concludeerde Thompson dat de “manie” een rationele reactie was op eisen die in contractuele verplichtingen waren verankerd. Gebruikmakend van gegevens over de specifieke uitbetalingen die aanwezig zijn in de contracten, stelde Thompson dat “contractprijzen voor tulpenbollen nauw aansluiten bij wat een rationeel economisch model zou dicteren… Tulpencontractprijzen voor, tijdens en na de ‘tulpenmania’ lijken een opmerkelijke illustratie van ‘marktefficiëntie’. In 1638 was de tulpenproductie inderdaad gestegen om aan de eerdere vraag te voldoen – die toen al was afgenomen, waardoor een overaanbod op de markt ontstond en de prijzen verder werden gedrukt.

De historicus Anne Goldgar heeft ook geschreven over de tulpenmanie, en is het met Thompson eens, wat twijfel zaait over de ‘bubbleness’ ervan. Goldgar stelt dat, hoewel tulpenmanie misschien geen economische of speculatieve zeepbel vormde, het toch om andere redenen traumatisch was voor de Nederlanders. “Ook al trof de financiële crisis maar weinig, de schok van tulpenmania was aanzienlijk.” Sterker nog, ze beweert verder dat de “Tulpenbel” helemaal geen manie was (hoewel een paar mensen zeer hoge prijzen betaalden voor een paar zeer zeldzame bollen, en een paar mensen ook veel geld verloren). In plaats daarvan is het verhaal als morele les in het publieke discours opgenomen, dat hebzucht slecht is en dat het najagen van prijzen gevaarlijk kan zijn. Het is een fabel geworden over moraliteit en markten, ingeroepen om eraan te herinneren dat wat omhoog gaat, ook omlaag moet. Bovendien sloot de kerk zich aan bij dit verhaal als een waarschuwing tegen de zonden van hebzucht en hebzucht – het werd niet alleen een culturele gelijkenis, maar ook een religieuze verontschuldiging.