Hoe petrodollars de Amerikaanse dollar beïnvloeden

Na de ineenstorting van de goudstandaard van Bretton Woods begin jaren zeventig sloten de Verenigde Staten een deal met Saoedi-Arabië om de olieprijzen in dollars te standaardiseren. Door deze deal werd het petrodollarsysteem  geboren, samen met een verschuiving van gekoppelde wisselkoersen en door goud gedekte valuta’s naar niet-gedekte, variabele renteregimes. 

Het petrodollarsysteem verhoogde de Amerikaanse dollar tot de reservevaluta van de wereld en door deze status hebben de Verenigde Staten aanhoudende  handelstekorten  en vormen ze een wereldwijde economische hegemonie. Het petrodollarsysteem biedt de Amerikaanse financiële markten ook een bron van liquiditeit en de instroom van buitenlands kapitaal door middel van “recycling” van petrodollars. Een volledige uitleg van de effecten van petrodollars op de Amerikaanse dollar vereist echter een korte samenvatting van de geschiedenis van de petrodollar.

Geschiedenis van de Petrodollar

Geconfronteerd met oplopende inflatie, schulden uit de Vietnamoorlog, extravagante binnenlandse bestedingsgewoonten en een inflatie.

Via bilaterale overeenkomsten met Saoedi-Arabië die in 1974 begonnen, slaagden de VS erin leden van de Organisatie van Olie-exporterende Landen (OPEC) te beïnvloeden om de verkoop van olie in dollars te standaardiseren. In ruil voor het factureren olie in dollar denominaties, Saoedi-Arabië en andere Arabische staten beveiligd invloed van de VS in het Israëlisch-Palestijnse conflict, samen met de Amerikaanse militaire steun tijdens een steeds zorgwekkende politieke klimaat, dat de Sovjet-invasie van Afghanistan zag, de val van de Iraanse Shah, en de oorlog tussen Iran en Irak. Uit deze wederzijds voordelige overeenkomst werd het petrodollarsysteem geboren. 

Voordelen van het Petrodollar-systeem

Aangezien de meest gewilde grondstof ter wereld – olie – wordt geprijsd in Amerikaanse dollars, heeft de petrodollar bijgedragen aan de verhoging van de dollar als ’s werelds dominante valuta. Met zijn hoge status geniet de Amerikaanse dollar wat sommigen beweren het voorrecht te hebben om het tekort op de lopende rekening voortdurend te financieren door in dollar luidende activa tegen zeer lage rentetarieven uit te geven en tevens een wereldwijde economische hegemonie te worden.

Zo hebben landen als China, die grote hoeveelheden van de Amerikaanse schuld te houden, hun zorgen in het verleden over de mogelijke verwaterende effecten geuit om hun asset holdings moet de dollar af te schrijven.

De privileges die gepaard gaan met het kunnen uitvoeren van aanhoudende tekorten op de lopende rekening, hebben echter een prijs. Als reservemunteenheid zijn de Verenigde Staten verplicht om deze tekorten aan te houden om te voldoen aan  reservevereisten in een steeds groter wordende wereldeconomie. Als de Verenigde Staten deze tekorten zouden stopzetten, zou het resulterende tekort aan liquiditeit de wereld in een economische malaise kunnen brengen. Als de aanhoudende tekorten echter voor onbepaalde tijd aanhouden, zullen buitenlandse landen uiteindelijk beginnen te twijfelen aan de waarde van de dollar en kan de greenback zijn rol als reservevaluta verliezen. Dit staat bekend als het Triffin Dilemma. 

Recycling van petrodollars

Het petrodollarsysteem creëert ook overschotten aan Amerikaanse dollarreserves voor olieproducerende landen, die moeten worden “gerecycled”. Deze overtollige dollars worden besteed aan binnenlandse consumptie, in het buitenland uitgeleend om de betalingsbalans van ontwikkelingslanden te dekken, of geïnvesteerd in in Amerikaanse dollars luidende activa. Dit laatste punt is het meest gunstig voor de Amerikaanse dollar omdat petrodollars hun weg terug vinden naar de Verenigde Staten. Deze gerecyclede dollars worden gebruikt om Amerikaanse effecten te kopen (zoals schatkistpapier), wat liquiditeit op de financiële markten creëert, de rentetarieven laag houdt en niet-inflatoire groei bevordert. Bovendien kunnen de OPEC staten valutarisico’s van conversie vermijden en investeren in veilige Amerikaanse investeringen.

Onlangs waren er zorgen over een verschuiving van petrodollars naar andere valuta’s. Venezuela zei in 2018 zelfs dat het zijn olie in de yuan, euro en andere valuta’s zou gaan verkopen. Vervolgens, in 2019, dreigde Saudi-Arabië petrodollars op te geven als de VS door zouden gaan met een wetsvoorstel – genaamd NOPEC – dat het Amerikaanse ministerie van Justitie in staat zou stellen antitrustmaatregelen te nemen tegen de OPEC voor het manipuleren van de olieprijzen. Kortom, het veranderende landschap van de wereldwijde energiemarkt zou ertoe kunnen leiden dat de facto een einde komt aan de overeenkomst tussen de VS en Saoedi-Arabië.