Irrationele uitbundigheid

Wat is irrationele uitbundigheid?

Irrationele uitbundigheid verwijst naar het enthousiasme van investeerders dat de activaprijzen hoger drijft dan de grondbeginselen van die activa rechtvaardigen. De term werd gepopulariseerd door voormalig Fed-voorzitter Alan Greenspan in een toespraak uit 1996, ” The Challenge of Central Banking in a Democratic Society “. De toespraak werd gehouden aan het begin van de dotcom zeepbel van de jaren negentig, een schoolvoorbeeld van irrationele uitbundigheid:

“Maar hoe weten we wanneer irrationele uitbundigheid de activawaarden buitensporig heeft verhoogd, die vervolgens onderhevig zijn aan onverwachte en langdurige krimp, zoals in Japan in het afgelopen decennium? En hoe kunnen we die beoordeling meewegen in het monetair beleid?”

Irrationele uitbundigheid doorbreken

Irrationele uitbundigheid is wijdverbreid en ongepast economisch optimisme. Wanneer beleggers beginnen te geloven dat de prijsstijging in het recente verleden de toekomst voorspelt, doen ze alsof er geen onzekerheid in de markt is, wat een positieve terugkoppeling veroorzaakt van steeds hogere prijzen.

Aangenomen wordt dat het een probleem is, omdat het kan leiden tot zeepbellen in activaprijzen. Maar wanneer de zeepbel uiteindelijk uiteenspat, schakelen beleggers snel over op paniekverkopen, waarbij ze soms hun activa verkopen voor minder dan ze waard zijn op basis van fundamentals. De paniek die volgt op een zeepbel kan zich uitbreiden naar andere activaklassen en zelfs een recessie veroorzaken. De investeerders die het hardst worden geraakt – degenen die vlak voor de correctie nog all-in zijn – zijn de overmoedigen die er zeker van zijn dat de bull run eeuwig zal duren. Erop vertrouwen dat een stier niet tegen je zal keren, is een zekere manier om jezelf te laten strelen. 

Alan Greenspan stelde de vraag of centrale banken irrationele uitbundigheid moeten aanpakken via een preventief krap monetair beleid. Hij was van mening dat Central de rente zou moeten verhogen als blijkt dat er een speculatieve zeepbel begint te ontstaan.

Voorbeeld: de Dotcom Bubble van eind jaren negentig

Fed-voorzitter Alan Greenspan  waarschuwde de markten  op 5 december 1996 voor hun  irrationele uitbundigheid. Maar hij verstrakte het monetaire beleid pas in het voorjaar van 2000, nadat banken en makelaars de overtollige liquiditeit hadden gebruikt die de Fed had gecreëerd voorafgaand aan de  Y2K-bug  om te financieren internet aandelen. Nadat Greenspan benzine op het vuur had gegoten, had hij geen andere keus dan de luchtbel te laten barsten.

Door de  crash  die volgde, zakte de Nasdaq-index, die tussen 1995 en 2000 vervijfvoudigd was, van een piek van 5.048,62 op 10 maart 2000 naar 1.139,90 op 4 oktober 2002, een daling van 76,81%. Eind 2001 waren de meeste dotcom-aandelen failliet gegaan. Zelfs de aandelenkoersen van blue-chip technologieaandelen zoals  Cisco, Intel en Oracle verloren meer dan 80% van hun waarde. Het zou 15 jaar duren voordat de Nasdaq zijn internetpiek terugkreeg, wat hij deed op 23 april 2015.

Irrationele uitbundigheid, The Book

Irrationele uitbundigheid is ook de naam van een boek uit 2000, geschreven door econoom Robert Shiller. Het boek analyseert de bredere hausse op de aandelenmarkt die duurde van 1982 tot en met de dotcom-jaren. Het boek van Shiller presenteert 12 factoren die deze hausse veroorzaakten en suggereert beleidswijzigingen voor een beter beheer van irrationele uitbundigheid. De tweede editie van het boek, gepubliceerd in 2005, waarschuwt voor het uiteenspatten van de huizenbubbel die drie jaar later in 2008 plaatsvond en leidde tot de Grote Recessie.