Hoe het ideale belastingtarief wordt bepaald: de Laffer-curve
Als het om de overheid en belastingen gaat, voelt het vaak alsof teveel nooit genoeg is. Het zal je misschien verbazen te horen dat er eigenlijk een maatregel is die regeringen gebruiken om te bepalen hoeveel ze uit je portemonnee kunnen persen.
De Laffer-curve, een heuvelvormige indicator, was ontworpen om het ‘ideale’ belastingtarief te vinden dat zowel de regering als de mensen die zij bedient, zou helpen. Het idee wordt toegeschreven aan econoom Dr. Arthur Laffer, hoewel Laffer zelf opmerkt dat de moslimfilosoof Ibn Khaldun erover schreef inThe Muqaddimah, een 14e-eeuwse tekst. Econoom John Maynard Keynes schreef er ook over in zijn economische werken. Dit artikel geeft een overzicht van dit economische concept en de impact ervan op welk deel van uw cheque u elke maand moet opgeven.
Belangrijkste leerpunten
- De Laffer-curve is een belastingtheorie die een omgekeerde U-vormige relatie suggereert tussen belastingtarieven en het bedrag aan belastinginkomsten dat door overheden wordt geïnd.
- Het ideale of optimale belastingtarief voor een economie is het tarief dat helemaal bovenaan de omgekeerde U valt.
- De theorie stelt dat als belastingtarieven te hoog zijn, ze belaste activiteiten, zoals consumptie en investeringen, ontmoedigen, terwijl te lage tarieven onvoldoende inkomsten genereren.
- De Laffer-curve en andere belastingstheorieën zijn fel bediscussieerde onderwerpen onder beleidsmakers en hebben een diepgaande invloed op de welvaart van de beroepsbevolking.
De logica van de Laffer-curve
De logica van de Laffer-curve is het gemakkelijkst te zien aan de uiteinden van het belastingspectrum. Als het belastingtarief 0% is, verdient de overheid geen inkomsten. Als het belastingtarief 100% is, zal de overheid alle inkomsten ontvangen die door de economie worden gegenereerd, en daardoor haar eigen inkomsten maximaliseren. Op het eerste gezicht lijkt dit een nogal intuïtieve gang van zaken, maar, zoals de meeste zaken met betrekking tot belastingen, is de Laffer-curve niet zonder complicaties.
(Ga voor meer informatie over belastingen naar Wat is fiscaal beleid? )
Het nogal simplistische idee dat 100% belastingheffing de overheidsinkomsten zou maximaliseren, stuit op de economische realiteit dat praktisch niemand bereid zou zijn om te werken als al hun zuurverdiende geld rechtstreeks naar de overheid zou gaan. Aan de andere kant van het spectrum zou een belastingtarief van 0% niet genoeg inkomsten genereren om het bestaan van de overheid te bestendigen en om overheidsprojecten te ondersteunen, zoals defensie en infrastructuurontwikkeling, evenals de salarissen van overheidsfunctionarissen.
In het licht van de economische realiteit dat noch een belastingtarief van 0% noch een belastingtarief van 100% de overheidsinkomsten zou maximaliseren, stelden Arthur Laffer en zijn voorgangers dat het ideale belastingtarief ergens tussen de twee uitersten ligt.
De basis van de belastingtheorie
Rekenkundig effect
Aan de basis van deze theorie ligt het idee dat veranderingen in belastingtarieven twee effecten hebben op de overheidsinkomsten. Het eerste effect is strikt wiskundig: een verlaging / verhoging van x% van het belastingtarief zal resulteren in een overeenkomstige verlaging / verhoging van x% van de belastingopbrengsten. Laffer noemt dit het rekenkundige effect. Nogmaals, dit lijkt op het eerste gezicht logisch genoeg, maar is eigenlijk complexer wanneer het tweede effect in het spel komt. (Lees voor meer informatie over het Amerikaanse belastingvoorheffingssysteem.)
Economisch effect
Dit tweede effect, waarnaar Laffer verwijst als het economische effect, erkent dat belastinginkomsten toenemen / afnemen in precies de tegenovergestelde richting van de verandering in belastingtarieven. Met andere woorden, dit effect draagt ertoe bij dat het verhogen van belastingen de inkomsten verlaagt en het verlagen van belastingen de inkomsten verhoogt.
Volgens deze logica ontmoedigen hogere belastingen de bedrijfsactiviteit en drukken ze de belastinginkomsten. Op een bepaald moment moedigen hoge belastingen bijvoorbeeld de oprichting van belastingopvangplaatsen aan en moedigen ze zakelijke activiteiten aan die papierverliezen genereren uit af te schrijven activa in plaats van zakelijke activiteiten die banen creëren en inkomsten genereren. Geld dat wordt besteed aan luxueuze kantoorsuites, de aankoop van privévliegtuigen en het leasen van luxe auto’s wordt voordeliger – vanwege het vermogen om de marginale belastingtarieven te verlagen – dan bedrijfsactiviteiten die bedoeld zijn om winst te genereren. In dit geval kunnen bedrijven ervoor kiezen om minder productief te zijn om winstgevender te zijn.
Omgekeerd moedigen lagere belastingen bedrijfsinvesteringen aan, en een hoog inkomen na belasting zorgt voor een grotere prikkel voor werknemers om meer te werken. Deze verhoogde economische productiviteit resulteert in een stijging van de belastinginkomsten, ondanks het lagere belastingtarief. Omdat het economische effect en het rekenkundige effect in tegengestelde richting bewegen, zijn de gevolgen van een bepaalde belastingverhoging of -verlaging niet eenvoudig met exacte zekerheid te voorspellen.
(Voor gerelateerde literatuur, zie Stimuleren belastingverlagingen de economie? )
Het ideale belastingtarief en de politiek van het debat
Het bepalen van het belastingtarief waartegen zowel productiviteit als inkomsten worden gemaximaliseerd, is onderwerp van groot politiek debat, aangezien de Laffer-curve geen duidelijk numeriek antwoord geeft op de belastingvraag; het suggereert alleen maar dat er zo’n hypothetisch tarief bestaat.
In de politieke wereld komt het allemaal neer op theorieën over hoe de economie moet worden beheerd. De Laffer-curve is een idee dat nauw aansluit bij de economie aan de aanbodzijde en het belastingverlagingsbeleid van voormalig president Ronald Reagan – vaak Reaganomics genoemd.
(Lees voor meer informatie Inzicht in de economie aan de aanbodzijde.)
Het argument
Soundbites van de concurrerende kanten van het debat hebben hun tegenstanders gekarakteriseerd als ‘ trickle-down’ republikeinen of’ tax-and-besteed’-democraten. Het standpunt van de Republikeinen is dat rijke kapitalisten banen creëren voor de armen; als zodanig moeten de rijken de vrijheid krijgen om hun bedrijf te leiden met een minimum aan overheidsinmenging. De voordelen van verhoogde productiviteit, zo luidt de gedachte, vloeien dan naar de armen. De voordelen van belastingvoordelen zullen de rijke kapitalisten in staat stellen om meer banen te creëren voor de gewone (arme) mensen. Volgens deze opvatting worden er extra belastinginkomsten gegenereerd doordat de overheid de nu hogere inkomens van de armen kan belasten. De tegenargumenten van de Democraten stellen dat de herverdeling door de overheid van de rijkdom van de samenleving door middel van belastingheffing een middel is om van de rijken af te nemen en aan de armen te geven. Ze beschouwen het Republikeinse idee als een manier om het merendeel van de voordelen aan de rijken te geven en de overblijfselen naar de armen te laten sijpelen.
Het bewijs
Beide kanten van het debat halen een uitgebreide reeks statistieken aan, die vaak verwijzen naar precies dezelfde gebeurtenissen en onderzoeken. Geen van beide partijen is het eens met de statistieken van de andere, maar beide groepen zijn het er over het algemeen over eens dat de Laffer-curve legitiem is. Voorstanders van de aanbodeconomie beweren dat de economie altijd zo op de Laffer-curve is gepositioneerd dat belastingverlagingen de inkomsten verhogen, terwijl hun tegenhangers het omgekeerde beweren.
Ter ondersteuning van hun argument dat belastingverlagingen de economie een vliegende start geven, citeren leveranciers, waaronder Laffer zelf, statistieken van de drie belangrijkste voorstellen voor belastingverlagingen die de afgelopen tien decennia in de Verenigde Staten zijn geïmplementeerd. Laffer merkt op dat de bezuinigingen op Harding-Coolidge in de jaren twintig, de bezuinigingen op Kennedy in de jaren zestig en de bezuinigingen op Reagan in de jaren tachtig ‘opmerkelijk succesvol waren, zoals gemeten aan de hand van vrijwel elke maatstaf voor openbaar beleid’ ( The Laffer Curve: Past, Present, Future (2004)).
Aan de vraagzijde noemen democraten de verschillen tussen de economie onder Bill Clinton en de economie onder Ronald Reagan en George Bush. Ze beschrijven dat Clinton de belastingen op de rijken heeft verhoogd, maar ook banen heeft gecreëerd, begrotingsoverschotten heeft gerealiseerd en jaren van welvaart heeft geleid.
(Lees voor meer informatie over hoe de verschillende partijen belastingen behandelen Partijen voor belastingen: Republikeinen versus Democraten.)
1:35
Het komt neer op
Wanneer het stof is neergedaald, zijn economen aan de aanbodzijde nog steeds voorstander van belastingverlagingen van alle soorten, waarbij ze de Laffer-curve gebruiken om hun argumenten te ondersteunen. Economen aan de vraagzijde geven zelden de voorkeur aan algemene belastingverlagingen, maar kiezen in plaats daarvan voor belastingplannen die werknemers met een lager inkomen bevoordelen boven degenen die als rijk worden geclassificeerd. Beide kanten van het debat blijven naar exact dezelfde scenario’s kijken en komen tot totaal verschillende conclusies.
Dus, waar blijft dit de Amerikaanse economie? Wat meteen in me opkomt is een opmerking die vaak wordt toegeschreven aan Benjamin Disraeli, een Britse conservatieve staatsman en literair figuur: “Er zijn drie soorten leugens: leugens, verdomde leugens en statistieken.” Omdat elke kant van het debat de juistheid van zijn standpunten betoogt, is de economische richting van het land grotendeels een kwestie van welke politieke partij op een bepaald moment de touwtjes in handen heeft. Geen van beide partijen heeft het ‘ideale’ belastingtarief gevonden, maar beide partijen kijken nog steeds en erkennen dat de Laffer-curve het dichtst in de buurt kan komen.