Kwantiteitstheorie
Wat is de kwantiteitstheorie van geld?
De hoeveelheidstheorie van geld is een theorie dat prijsvariaties verband houden met variaties in de geldhoeveelheid. Het wordt meestal uitgedrukt en onderwezen met behulp van de ruilvergelijking en is een belangrijke basis van de economische theorie van het monetarisme.
Belangrijkste leerpunten
- De kwantiteitstheorie is een raamwerk om prijsveranderingen in relatie tot de geldhoeveelheid in een economie te begrijpen.
- Het stelt dat een toename van de geldhoeveelheid inflatie veroorzaakt en vice versa.
- Het Irving Fisher-model wordt het meest gebruikt om de theorie toe te passen. Andere concurrerende modellen werden geformuleerd door de Britse econoom John Maynard Keynes, de Zweedse econoom Knut Wicksell en de Oostenrijkse econoom Ludwig von Mises.
- De andere modellen zijn dynamisch en stellen een indirect verband tussen de geldhoeveelheid en prijsveranderingen in een economie.
Inzicht in de kwantiteitstheorie van geld
De meest gebruikelijke versie, ook wel de “neo-kwantiteitstheorie” of Fisheriaanse theorie genoemd, suggereert dat er een mechanische en vaste proportionele relatie bestaat tussen veranderingen in de geldhoeveelheid en het algemene prijsniveau. Deze populaire, zij het controversiële, formulering van de kwantiteitstheorie van geld is gebaseerd op een vergelijking van de Amerikaanse econoom Irving Fisher.
De Fisher-vergelijking wordt berekend als:
Over het algemeen legt de kwantiteitstheorie uit hoe een toename van de geldhoeveelheid inflatie veroorzaakt, en vice versa. In de oorspronkelijke theorie werd aangenomen dat V constant is en dat T stabiel is ten opzichte van M, zodat een verandering in M rechtstreeks van invloed is op P. Met andere woorden, als de geldhoeveelheid toeneemt, zal het gemiddelde prijsniveau de neiging hebben om evenredig stijgen (en vice versa), met weinig effect op de reële economische activiteit.
Als de Federal Reserve (Fed) of de Europese Centrale Bank (ECB) bijvoorbeeld de geldhoeveelheid in de economie zouden verdubbelen, zouden de langetermijnprijzen in de economie de neiging hebben dramatisch te stijgen. Dit komt omdat meer geld dat in een economie circuleert, gelijk zou staan aan meer vraag en uitgaven van consumenten, waardoor de prijzen stijgen.
Kritiek op Fisher’s kwantiteitstheorie van geld
Economen zijn het oneens over hoe snel en proportioneel prijzen worden aangepast na een verandering in de hoeveelheid geld, en over hoe stabiel V en T eigenlijk zijn met betrekking tot tijd en M.
De klassieke behandeling in de meeste economische leerboeken is gebaseerd op de Fisher-vergelijking, maar er bestaan concurrerende theorieën.
Het Fisher-model heeft vele sterke punten, waaronder eenvoud en toepasbaarheid op wiskundige modellen. Het gebruikt echter enkele veronderstellingen die andere economen in twijfel hebben getrokken om de eenvoud ervan te genereren, waaronder de neutraliteit van de geldhoeveelheid en het transmissiemechanisme, de focus op geaggregeerde en gemiddelde variabelen, de onafhankelijkheid van de variabelen en de stabiliteit van V.
Concurrerende kwantiteitstheorieën
Monetaristen
Monetaristische economie, meestal geassocieerd met Milton Friedman en de Chicago School of Economics, pleiten voor het Fisher-model, zij het met enkele wijzigingen. In deze visie is V misschien niet constant of stabiel, maar het varieert wel voorspelbaar genoeg met de conjunctuurcondities, zodat de variatie ervan kan worden gecorrigeerd door beleidsmakers en meestal genegeerd door theoretici.
Vanuit hun interpretatie ondersteunen monetaristen vaak een stabiele of consistente toename van de geldhoeveelheid. Hoewel niet alle economen deze mening aanvaarden, aanvaarden meer economen de monetaristische bewering dat veranderingen in de geldhoeveelheid op de lange termijn geen invloed kunnen hebben op het werkelijke niveau van de economische output.
Keynesianen
Keynesianen gebruiken min of meer hetzelfde raamwerk als monetaristen, op enkele uitzonderingen na. John Maynard Keynes verwierp de directe relatie tussen M en P, omdat hij vond dat deze de rol van de rentetarieven negeerde. Keynes voerde ook aan dat het proces van geldcirculatie ingewikkeld en niet direct is, zodat individuele prijzen voor specifieke markten zich anders aanpassen aan veranderingen in de geldhoeveelheid.
Zijn theorie benadrukte dat snelheid (V) niet constant of stabiel is, maar sterk kan schommelen op basis van optimisme of angst en onzekerheid over de toekomst, wat de liquiditeitsvoorkeur stimuleert. Keynes geloofde dat een inflatoir beleid de totale vraag zou kunnen stimuleren en de productie op korte termijn zou kunnen stimuleren om een economie te helpen volledige werkgelegenheid te bereiken.
Knut Wicksell en de Oostenrijkers
De grootste uitdaging voor Fisher kwam van de Zweedse econoom Knut Wicksell, wiens theorieën zich ontwikkelden in continentaal Europa, terwijl Fisher’s groeide in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. Wicksell, samen met Oostenrijkse economen zoals Ludwig von Mises en Joseph Schumpeter, waren het erover eens dat een toename van de hoeveelheid geld tot hogere prijzen leidde.
Volgens hen zou een kunstmatige stimulering van de geldhoeveelheid via het bankwezen de prijzen echter ongelijkmatig verstoren, vooral in de kapitaalgoederensectoren . Dit verschuift op zijn beurt de reële rijkdom ongelijk en kan zelfs conjunctuurcycli veroorzaken.
De dynamische Wickselliaanse, Oostenrijkse en Keynesiaanse modellen staan in contrast met het statische Fisherian-model. In tegenstelling tot de monetaristen, pleiten aanhangers van de latere modellen niet voor een stabiel prijsniveau in het monetaire beleid.