Definitie van rationeel gedrag

Wat is rationeel gedrag?

Rationeel gedrag verwijst naar een besluitvormingsproces dat is gebaseerd op het maken van keuzes die resulteren in het optimale niveau van voordeel of nut voor een individu. De aanname van rationeel gedrag impliceert dat mensen liever acties ondernemen die hen ten goede komen dan acties die neutraal zijn of hen schaden. De meeste klassieke economische theorieën zijn gebaseerd op de veronderstelling dat alle individuen die aan een activiteit deelnemen, zich rationeel gedragen.

Rationeel gedrag begrijpen

Rationeel gedrag is de hoeksteen van de rationele-keuzetheorie, een economische theorie die ervan uitgaat dat individuen altijd beslissingen nemen die hen het hoogste persoonlijk nut verschaffen. Deze beslissingen bieden mensen het grootste voordeel of voldoening, gezien de beschikbare keuzes. Rationeel gedrag houdt misschien niet in dat je het meeste geldelijke of materiële voordeel ontvangt, omdat de ontvangen voldoening puur emotioneel of niet-geldelijk kan zijn.

Hoewel het voor een leidinggevende waarschijnlijk financieel gunstiger is om bij een bedrijf te blijven in plaats van vervroegd met pensioen te gaan, wordt het voor haar nog steeds als rationeel gedrag beschouwd om vervroegd met pensioen te gaan als ze vindt dat de voordelen van het pensioen opwegen tegen het nut van de salaris dat ze ontvangt. Het optimale voordeel voor een individu kan betrekking hebben op niet-geldelijke opbrengsten.

Verder kan de bereidheid van een persoon om risico’s te nemen, of omgekeerd, zijn afkeer van risico’s, als rationeel worden beschouwd, afhankelijk van zijn doelen en omstandigheden. Een belegger kan er bijvoorbeeld voor kiezen om meer risico te nemen op zijn eigen pensioenrekening dan op een rekening die is bestemd voor de hbo-opleiding van zijn kinderen. Beide zouden voor deze investeerder als rationele keuzes worden beschouwd.

Gedragseconomie

Gedragseconomie is een methode van economische analyse die psychologische inzichten beschouwt om menselijk gedrag te verklaren in relatie tot economische besluitvorming. Volgens de rationele-keuzetheorie heeft de rationele persoon zelfbeheersing en wordt hij niet bewogen door emotionele factoren. Gedragseconomie erkent echter dat mensen emotioneel zijn en snel afgeleid, en daarom volgt hun gedrag niet altijd de voorspellingen van economische modellen. Psychologische factoren en emoties beïnvloeden de acties van individuen en kunnen hen ertoe brengen beslissingen te nemen die misschien niet helemaal rationeel lijken.

Gedragseconomie probeert uit te leggen waarom mensen bepaalde beslissingen nemen over hoeveel ze moeten betalen voor een kopje koffie, of ze al dan niet een universitaire opleiding willen volgen of een gezonde levensstijl willen volgen, en hoeveel ze moeten sparen voor hun pensioen, naast andere beslissingen die de meeste mensen moeten nemen maken op een bepaald punt in hun leven.

Beleggers kunnen ook beslissingen nemen die voornamelijk gebaseerd zijn op emoties, bijvoorbeeld door te investeren in een bedrijf waarvoor de belegger positieve gevoelens heeft, zelfs als financiële modellen suggereren dat de investering niet verstandig is.

Voorbeeld van rationeel gedrag

Een persoon kan er bijvoorbeeld voor kiezen om te investeren in de voorraad van een biologische productie in plaats van een conventionele productie, als hij sterk gelooft in de waarde van biologische producten. Ze kunnen ervoor kiezen om dit te doen ongeacht de huidige waarde van de biologische operatie in vergelijking met die van de conventionele operatie, en ondanks het feit dat de conventionele operatie een hoger rendement zou opleveren.