Rationele keuze theorie

Wat is de theorie van rationele keuzes?

Rationele-keuzetheorie stelt dat individuen rationele berekeningen gebruiken om rationele keuzes te maken en resultaten te bereiken die zijn afgestemd op hun eigen persoonlijke doelstellingen. Deze resultaten worden ook geassocieerd met het maximaliseren van iemands eigenbelang. Het gebruik van de rationele-keuzetheorie zal naar verwachting resulteren in uitkomsten die mensen het meeste voordeel en voldoening bieden, gezien de beperkte beschikbare opties.

Inzicht in de theorie van rationele keuzes

Veel gangbare economische aannames en theorieën zijn gebaseerd op rationele-keuzetheorie. Rationele-keuzetheorie wordt geassocieerd met de concepten van rationele actoren, eigenbelang en de onzichtbare hand.

Rationele-keuzetheorie is gebaseerd op de veronderstelling van betrokkenheid van rationele actoren. Rationele actoren zijn de individuen in een economie die rationele keuzes maken op basis van berekeningen en de informatie waarover ze beschikken. Rationele actoren vormen de basis van de rationele-keuzetheorie. Rationele-keuzetheorie gaat ervan uit dat individuen, of rationele actoren, in elke situatie actief proberen hun voordeel te maximaliseren en daarom consequent proberen hun verliezen te minimaliseren.

Economen kunnen deze veronderstelling van rationaliteit gebruiken als onderdeel van bredere studies die proberen bepaalde gedragingen van de samenleving als geheel te begrijpen.

Eigenbelang en de onzichtbare hand

Adam Smith was een van de eerste economen die de onderliggende principes van de rationele-keuzetheorie ontwikkelde. Smith werkte zijn onderzoek naar eigenbelang en de onzichtbare handtheorie uit in zijn boek An Inquiry into the Nature and Oorzaken van de rijkdom van de naties, dat in 1776 werd gepubliceerd.

De onzichtbare hand zelf is een metafoor voor de onzichtbare krachten die een vrije markteconomie beïnvloeden. In de eerste plaats veronderstelt de theorie van de onzichtbare hand eigenbelang. Zowel deze theorie als verdere ontwikkelingen in de rationele-keuzetheorie weerleggen alle negatieve misvattingen die verband houden met eigenbelang. In plaats daarvan suggereren deze concepten dat rationele actoren die handelen vanuit hun eigen belang in het achterhoofd daadwerkelijk voordelen kunnen opleveren voor de economie in het algemeen.

Volgens de onzichtbare hand-theorie zullen individuen die worden gedreven door eigenbelang en rationaliteit beslissingen nemen die leiden tot positieve voordelen voor de hele economie. Door de vrijheid van productie en consumptie worden de belangen van de samenleving vervuld. Het constante samenspel van individuele druk op vraag en aanbod op de markt veroorzaakt de natuurlijke prijsbeweging en de handelsstroom. Economen die in de onzichtbare handtheorie geloven, lobbyen voor minder overheidsingrijpen en meer vrije marktuitwisselingsmogelijkheden.

Voordelen en nadelen van de rationele-keuzetheorie

Er zijn veel economen die de juistheid van de rationele-keuzetheorie en de onzichtbare hand-theorie betwisten. Andersdenkenden hebben erop gewezen dat individuen niet altijd rationele beslissingen nemen die het nut maximaliseren. Het vakgebied  gedragseconomie is een recentere interventie in het probleem van het verklaren van de economische besluitvormingsprocessen van individuen en instellingen.

Gedragseconomie probeert – vanuit een psychologisch perspectief – te verklaren waarom individuele actoren soms irrationele beslissingen nemen, en waarom en hoe hun gedrag niet altijd de voorspellingen van economische modellen volgt. Critici van de rationele-keuzetheorie zeggen dat mensen in een ideale wereld natuurlijk altijd optimale beslissingen zouden nemen die hen het grootste voordeel en de grootste voldoening opleveren. We leven echter niet in een perfecte wereld; in werkelijkheid worden mensen vaak bewogen door emoties en externe factoren.

De Nobelprijswinnaar Herbert Simon, die de veronderstelling van perfecte rationaliteit in de reguliere economie verwierp, stelde in plaats daarvan de theorie van de begrensde rationaliteit voor. Deze theorie zegt dat mensen niet altijd alle informatie kunnen krijgen die ze nodig hebben om de best mogelijke beslissing te nemen. Simon voerde aan dat kennis van alle alternatieven, of alle consequenties die uit elk alternatief volgen, realistisch gezien onmogelijk is voor de meeste beslissingen die mensen nemen.

Evenzo wees de econoom Richard Thaler op verdere beperkingen van de veronderstelling dat mensen als rationele actoren opereren. Thaler’s idee van mentale boekhouding laat zien hoe mensen meer waarde hechten aan sommige dollars dan aan andere, ook al hebben alle dollars dezelfde waarde. Ze rijden misschien naar een andere winkel om $ 10 te besparen op een aankoop van $ 20, maar ze rijden niet naar een andere winkel om $ 10 te besparen op een aankoop van $ 1.000.

Zoals alle theorieën is een van de voordelen van rationele-keuzetheorie dat het nuttig kan zijn bij het verklaren van individueel en collectief gedrag. Alle theorieën proberen betekenis te geven aan de dingen die we in de wereld waarnemen. Rationele-keuzetheorie kan verklaren waarom mensen, groepen en de samenleving als geheel bepaalde keuzes maken op basis van specifieke kosten en beloningen.

Rationele-keuzetheorie helpt ook om gedrag te verklaren dat irrationeel lijkt. Omdat een centraal uitgangspunt van de rationele-keuzetheorie is dat al het gedrag rationeel is, kan elke handeling worden onderzocht op de onderliggende rationele motivaties.

Voordelen van Rationele Keuzetheorie

• Handig bij het uitleggen van individueel en collectief gedrag

• Alle theorieën proberen betekenis te geven aan de dingen die we in de wereld waarnemen.

• Kan helpen om gedrag te verklaren dat irrationeel lijkt