Vloek van middelen
Wat is de vloek over bronnen?
De middelenvloek is een term die wordt gebruikt om een paradoxale situatie te beschrijven waarin een land economisch ondermaats presteert, ondanks dat het de thuisbasis is van waardevolle natuurlijke hulpbronnen. De middelenvloek kan ook de middelenval of de paradox van overvloed worden genoemd.
Er zijn veel mogelijke verklaringen voor dit fenomeen, maar in het algemeen wordt aangenomen dat het wordt veroorzaakt doordat een te groot deel van het kapitaal en de beroepsbevolking van het land geconcentreerd is in slechts een paar van hulpbronnen afhankelijke industrieën. Door niet voldoende in andere sectoren te investeren, kunnen landen kwetsbaar worden voor dalende grondstoffenprijzen, wat leidt tot langdurige economische ondermaatse prestaties.
Belangrijkste leerpunten
- De middelenvloek verwijst naar landen die economisch ondermaats presteren, ondanks dat ze profiteren van waardevolle natuurlijke hulpbronnen.
- Het komt vooral voor wanneer een land al zijn productiemiddelen richt op een hulpbronnenafhankelijke sector.
- Dit kan ertoe leiden dat men erg afhankelijk wordt van de prijs van een bepaald product, waardoor het moeilijk wordt om de economie verder te ontwikkelen.
- Angola en Saoedi-Arabië lijden beide onder de vloek van hulpbronnen, hoewel Saoedi-Arabië de afgelopen jaren succes heeft geboekt met diversificatie.
Hoe de bronvloek werkt
De resource curse, of resource trap, is een paradoxale situatie waarin landen met een overvloed aan niet-hernieuwbare natuurlijke hulpbronnen een stagnerende economische groei of zelfs economische krimp ervaren. De grondstofvloek doet zich voornamelijk voor wanneer een land al zijn productiemiddelen op één enkele industrie begint te richten, zoals mijnbouw of olieproductie, en investeringen in andere grote sectoren verwaarloost.
Soms kan de vloek van hulpbronnen ook het gevolg zijn van corruptie bij de overheid. Als een groot deel van de nationale rijkdom in slechts enkele bedrijfstakken is geconcentreerd, kan de overheid misbruik maken van haar regelgevende bevoegdheden, bijvoorbeeld door waardevolle contracten toe te kennen op basis van steekpenningen. Als er te veel arbeid en kapitaal naar slechts een klein handvol sectoren stroomt, kan dit de rest van de economie verzwakken en het land in het algemeen schaden.
Landen met meer gediversifieerde economieën hebben de neiging om mondiale economische cycli beter te doorstaan dan landen met geconcentreerde economieën.
Dit type probleem wordt vaak waargenomen in opkomende economieën die onlangs grote afzettingen van natuurlijke hulpbronnen hebben ontdekt. Zodra een natuurlijke hulpbron is ontdekt, neigt het beschikbare investeringskapitaal naar deze industrie te trekken.
De nieuwe industrie wordt een bron van economische groei en relatieve economische welvaart, biedt aantrekkelijke lonen en moedigt burgers aan om hun spaargeld in de nieuwe industrie te investeren. Op de lange termijn kan deze dynamiek ertoe leiden dat landen erg afhankelijk worden van de prijs van dat specifieke product, waardoor het moeilijk wordt om de economie verder te ontwikkelen.
Real World Voorbeelden van de Resource Curse
Beschouw het geval van Angola. Angola, gelegen aan de westkust van Zuid-Afrika, heeft ongeveer 30 miljoen inwoners. De economie is echter sterk afhankelijk van grondstoffen, waarbij olieproducten ongeveer 90% van de export van het land uitmaken.
De economie van Angola is buitengewoon kwetsbaar voor elke grote of aanhoudende daling van de oliereserves.
Een ander land dat sterk afhankelijk is van de verkoop van olie aan andere landen, is diversifiëren, weg van de export van ruwe olie. In 2010 was ruwe olie goed voor 75% van de totale export van Saudi-Arabië. Snel vooruit naar 2018 en dit cijfer was gedaald tot iets meer dan 55%.
In de tussenliggende jaren is Saoedi-Arabië erin geslaagd om de export van verschillende geproduceerde goederen die gerelateerd zijn aan ruwe olie, maar die verderop in de waardeketen liggen, te vergroten. Door dit te doen, was Saoedi-Arabië in staat om zijn afhankelijkheid van ruwe olie te verminderen en stappen te ondernemen om zijn economie te ontwikkelen, waardoor het minder kwetsbaar werd voor de vloek van hulpbronnen.