Loon-prijsspiraal
Wat is de loonprijsspiraal?
De loonprijsspiraal is een macro-economische theorie die wordt gebruikt om de oorzaak-gevolg relatie tussen stijgende lonen en stijgende prijzen, of inflatie, te verklaren. De loon-prijsspiraal suggereert dat stijgende lonen het beschikbare inkomen verhogen, waardoor de vraag naar goederen stijgt en de prijzen stijgen. Stijgende prijzen vergroten de vraag naar hogere lonen, wat leidt tot hogere productiekosten en verdere opwaartse druk op de prijzen, waardoor een conceptuele spiraal ontstaat.
De loonprijsspiraal en inflatie
De loon-prijsspiraal is een economische term die het fenomeen van prijsstijgingen als gevolg van loonstijgingen beschrijft. Wanneer werknemers een loonsverhoging ontvangen, vragen ze meer goederen en diensten, en dit zorgt er weer voor dat de prijzen stijgen. De loonsverhoging verhoogt effectief de algemene bedrijfskosten die in de vorm van hogere prijzen aan de consument worden doorberekend. Het is in wezen een eeuwigdurende lus of cyclus van consistente prijsstijgingen. De loonprijsspiraal weerspiegelt de oorzaken en gevolgen van inflatie en is daarom kenmerkend voor de keynesiaanse economische theorie. Het staat ook bekend als de “cost-push” -oorsprong van inflatie. Een andere oorzaak van inflatie staat bekend als “demand-pull” inflatie, die volgens monetair theoretici afkomstig is van de geldhoeveelheid.
Belangrijkste leerpunten
- De loonprijsspiraal beschrijft een eeuwigdurende cyclus waarbij stijgende lonen leiden tot stijgende prijzen en vice versa.
- Centrale banken gebruiken het geld, de rente, de reserveverplichtingen of open-markttransacties om de loon-prijsspiraal te beteugelen.
- Inflatietargeting is een soort monetair beleid dat gericht is op het bereiken en behouden van een vast rentetarief gedurende een bepaalde periode.
Hoe een loonprijsspiraal begint
Een loon-prijsspiraal wordt veroorzaakt door het effect van vraag en aanbod op de totale prijzen. Mensen die meer verdienen dan de kosten van levensonderhoud, kiezen voor een allocatiemix tussen sparen en consumentenuitgaven. Naarmate de lonen stijgen, neemt ook de neiging van een consument toe om zowel te sparen als te consumeren.
Als het minimumloon van een economie bijvoorbeeld zou stijgen, zouden consumenten binnen de economie meer producten kopen, waardoor de vraag zou toenemen. De stijging van de totale vraag en de gestegen loondruk zorgen ervoor dat bedrijven de prijzen van producten en diensten verhogen. Hoewel de lonen hoger zijn, zorgt de prijsstijging ervoor dat werknemers nog hogere salarissen eisen. Als hogere lonen worden toegekend, kan zich een spiraal voordoen waarin de prijzen vervolgens stijgen, waarbij de cyclus zich herhaalt totdat de loonniveaus niet langer kunnen worden ondersteund.
Een loonprijsspiraal stoppen
Overheden en economieën zijn voorstander van stabiele inflatie – of prijsstijgingen. Door een loon-prijsspiraal is de inflatie vaak hoger dan ideaal. Regeringen hebben de mogelijkheid om dit inflatoire klimaat een halt toe te roepen door middel van acties van de Federal Reserve of de centrale bank. De centrale bank van een land kan monetair beleid, de rente, reserveverplichtingen of open-markttransacties gebruiken om de loon-prijsspiraal te beteugelen.
Voorbeeld uit de echte wereld
De Verenigde Staten hebben in het verleden monetair beleid gevoerd om de inflatie te beteugelen, maar het resultaat was een recessie. De jaren zeventig waren een tijd van olieprijsstijgingen door de OPEC die resulteerden in een verhoogde binnenlandse inflatie. De Federal Reserve reageerde door de rentetarieven te verhogen om de inflatie onder controle te houden, de spiraal op korte termijn te stoppen, maar als katalysator voor een recessie in de vroege jaren tachtig.
Veel landen gebruiken inflatietargeting als een manier om de inflatie onder controle te houden. Inflatietargeting is een strategie voor een monetair beleid waarbij de centrale bank een streefcijfer voor de inflatie voor een bepaalde periode vaststelt en aanpassingen aanbrengt om dat percentage te bereiken en te behouden. In 2018 werd echter een boek gepubliceerd door Ben S. Bernanke, Thomas Laubach, Frederic S. Mishkin en Adam S. Posen getiteld,Inflation Targeting: Lessons from the International Experience die ingaat op de voor- en nadelen van inflatietargeting om na te gaan of er is een netto positief in het gebruik ervan als regel van het monetair beleid. De auteurs concluderen dat er geen absolute regel is voor monetair beleid en dat regeringen hun discretie moeten gebruiken op basis van de omstandigheden wanneer ze besluiten om inflatietargeting te gebruiken als een instrument om de economie te beheersen.