Dollarisatie

Wat is dollarisatie?

Dollarisatie is de term voor wanneer de Amerikaanse dollar wordt gebruikt naast of in plaats van de nationale valuta van een ander land. Het is een voorbeeld van valutasubstitutie. Dollarisering gebeurt meestal wanneer de eigen valuta van een land zijn nut als ruilmiddel verliest door hyperinflatie of instabiliteit.

Dollarization begrijpen

Dollarisering komt meestal voor in ontwikkelingslanden met een zwakke centrale monetaire autoriteit of een onstabiel economisch klimaat. Het kan plaatsvinden als een officieel monetair beleid of als een de facto marktproces. Ofwel door een officieel besluit of door goedkeuring door marktdeelnemers, wordt de Amerikaanse dollar erkend als een algemeen aanvaard ruilmiddel voor gebruik bij dagelijkse transacties in de economie van een land. Soms krijgt de dollar de officiële status van wettig betaalmiddel in het land.

De belangrijkste reden voor dollarisering is om de voordelen te genieten van meer stabiliteit in de waarde van valuta ten opzichte van de binnenlandse valuta van een land. Zo kunnen de burgers van een land in een economie die een ongebreidelde inflatie doormaakt, ervoor kiezen om koopkracht heeft. 

Een ander aspect van dollarisering is dat het land een deel van zijn vermogen opgeeft om zijn eigen economie via monetair beleid te beïnvloeden door zijn geldhoeveelheid aan te passen. Het dollariserende land besteedt zijn monetair beleid in feite uit aan de Amerikaanse Federal Reserve. Dit kan een negatieve factor zijn, in de mate dat het monetaire beleid van de Amerikaanse periode in het belang van de Amerikaanse economie is en niet in het belang van gedollariseerde landen.

Het kan echter gunstig zijn als het helpt om voordeel te halen uit een schaalvoordeel in het monetair beleid dat het dollariserende land in staat stelt te bezuinigen op middelen die zouden moeten worden besteed aan het leveren en beheren van zijn eigen geldhoeveelheid. Het kan ook zijn dat binnenlandse autoriteiten hebben bewezen incompetent te zijn om hun eigen monetair beleid te beheren. Het opgeven van een onafhankelijk monetair beleid kan het dollariserende land dichter bij een optimaal valutagebied met de dollar brengen. Vooral kleine landen die relatief veel handel drijven met en sterke economische banden hebben met de VS zullen hiervan profiteren.

Een voorbeeld van dollarisatie

Zimbabwe voerde een dollariseringstest uit om te zien of de invoering van vreemde valuta hoge inflatie kon voorkomen en zijn economie kon stabiliseren. De inflatie van de Zimbabwaanse dollar bereikte in juli 2008 een geschat jaarlijks percentage van 250 miljoen procent. De valuta van Zimbabwe was zo waardeloos geworden dat hij op grote schaal werd gebruikt als isolatie en vulling in meubels, en veel Zimbabwanen begonnen ofwel vreemde valuta over te nemen om zaken te doen of hun toevlucht te nemen tot eenvoudige ruilhandel. De waarnemend minister van Financiën kondigde aan dat de Amerikaanse dollar zou worden geaccepteerd als wettig betaalmiddel voor een select aantal handelaars en detailhandelaren. Na het experiment kondigde de minister van Financiën aan dat het land de Amerikaanse dollar zou invoeren door het algemeen gebruik ervan in 2009 te legaliseren en later het gebruik van de Zimbabwaanse dollar in 2015 op te schorten.

De dollarisering in Zimbabwe werkte onmiddellijk om de inflatie terug te dringen. Dit verminderde de instabiliteit van de algehele economie van het land, waardoor het de koopkracht van zijn burgers kon vergroten en een grotere economische groei kon realiseren. Bovendien werd de economische planning op de lange termijn gemakkelijker voor het land, aangezien de stabiele dollar wat buitenlandse investeringen aantrok.

De dollarisering was echter niet helemaal een vlotte rit voor het land, en er waren ook nadelen. Al het monetaire beleid zou worden gecreëerd en uitgevoerd door de Verenigde Staten, enkele duizenden mijlen verwijderd van Zimbabwe. Beslissingen van de Federal Reserve houden geen rekening met de belangen van Zimbabwe bij het creëren en uitvoeren van beleid, en het land moest hopen dat alle beslissingen, zoals open-markttransacties, gunstig zouden zijn. Verder raakte Zimbabwe benadeeld bij de handel met lokale partners, zoals met Zambia of Zuid-Afrika. Zimbabwe zou zijn goederen en diensten niet goedkoper kunnen maken op de wereldmarkt door zijn munteenheid te devalueren, wat meer buitenlandse investeringen uit deze landen zou aantrekken.

In 2019 keerde Zimbabwe zijn koers om door in februari opnieuw een nieuwe Zimbabwaanse dollar in te voeren, bekend als de Real Time Gross Settlement-dollar, en het gebruik van de Amerikaanse dollar en andere vreemde valuta in juni te verbieden. De inflatie in de nieuwe Zimbabwaanse dollar is steil geweest en er wordt nog steeds substantieel gebruik gemaakt van de Amerikaanse dollar als zwarte marktvaluta.