Economische ineenstorting
Wat is economische instorting?
Een economische ineenstorting is een ineenstorting van een nationale, regionale of territoriale economie die doorgaans volgt op een tijd van crisis. Een economische ineenstorting vindt plaats aan het begin van een ernstige versie van een economische krimp, depressie of recessie en kan een aantal jaren duren, afhankelijk van de ernst van de omstandigheden. Een economische ineenstorting kan snel gebeuren als gevolg van een onverwachte gebeurtenis, of kan worden voorafgegaan door verschillende gebeurtenissen of tekenen die wijzen op kwetsbaarheid van de economie.
Belangrijkste leerpunten
- Economische ineenstorting maakt geen deel uit van de reguliere economische cyclus van expansie en krimp.
- Een economische ineenstorting wordt het duidelijkst geïdentificeerd door een wijdverbreide ineenstorting van de normale marktmechanismen en de handel.
- De Grote Depressie van de jaren dertig wordt beschouwd als een van de ergste economische ineenstortingen in de geschiedenis vanwege de wereldwijde impact, terwijl de omvang van de gevolgen van de COVID-19-pandemie in 2020 nog te bezien valt.
Inzicht in economische instorting
Een economische ineenstorting is een buitengewone gebeurtenis die niet noodzakelijk deel uitmaakt van de standaard economische cyclus. Het kan op elk moment in de cyclus voorkomen, wat leidt tot contractie- en recessiefasen. De economische theorie schetst verschillende fasen die een economie kan doorlopen. Een volledige economische cyclus omvat een beweging van dal naar expansie, gevolgd door een piek en vervolgens een samentrekking die teruggaat naar het dal. Hoewel een economische ineenstorting waarschijnlijker zou moeten zijn in een economie die al aan het krimpen is, kunnen black swan-gebeurtenissen of trends in de wereldeconomie elk punt in de cyclus opheffen om een economische ineenstorting te veroorzaken.
In tegenstelling tot samentrekkingen en recessies is er geen overeengekomen richtlijn voor een economische ineenstorting. In plaats daarvan is de term economische ineenstorting een label dat kan worden toegepast door economen en overheidsfunctionarissen – en het kan maanden of jaren na de feitelijke gebeurtenis worden toegepast. Overheden hebben ook de neiging om in termen van economische ineenstorting te spreken wanneer ze grootschalige stimuleringsmaatregelen bedenken tijdens paniek op de markt. De dreiging van een economische ineenstorting wordt opgeworpen om te pleiten voor interventie in de economie.
Reageren op economische ineenstorting
Hoewel economieën een economische ineenstorting kunnen en nog steeds ondergaan, is er een sterke prikkel voor nationale regeringen om te proberen de ernst van een economische ineenstorting af te wenden of te verminderen door middel van fiscaal en monetair beleid. Een economische ineenstorting wordt vaak bestreden met meerdere interventiegolven en fiscale maatregelen. Banken kunnen bijvoorbeeld opnames bijna aan banden leggen, nieuwe kapitaalcontroles kunnen worden afgedwongen, miljarden kunnen via het banksysteem in de economie worden gepompt en hele valuta kunnen worden geherwaardeerd of zelfs vervangen. Ondanks de inspanningen van de regering, resulteren sommige economische ineenstortingen in een volledige omverwerping van de regering die verantwoordelijk is voor en reageert op de ineenstorting.
Na een economische ineenstorting zijn er bijna altijd een aantal wetswijzigingen om een vergelijkbare situatie in de toekomst te voorkomen. Deze veranderingen worden gewoonlijk geïnformeerd door een analyse na de ineenstorting, gericht op het identificeren van de sleutelfactoren die tot de ineenstorting hebben geleid, en het integreren van controles in nieuwe wetgeving om die risico’s in de toekomst te beperken. Na verloop van tijd kan de eetlust voor deze financiële controles afnemen, wat ertoe leidt dat de regulering van risicovol marktgedrag wordt versoepeld naarmate de herinnering aan de economische ineenstorting vervaagt.
Voorbeelden in de geschiedenis
Er zijn door de geschiedenis heen veel voorbeelden van economische ineenstorting op nationaal niveau. Elke economische ineenstorting heeft doorgaans zijn eigen speciale omstandigheden en factoren, hoewel sommige triggers zoals bij de Grote Depressie. Vaak worden deze factoren gemengd met veel van de macro-economische factoren die optreden bij contracties en recessies, zoals hyperinflatie, stagflatie, beurscrashes, uitgebreide bearmarkten en onevenwichtige rente- en inflatiepercentages. Natuurlijk kunnen economische ineenstortingen ook het gevolg zijn van buitengewone factoren, zoals rampzalig overheidsbeleid, een depressieve wereldmarkt of de oude standbys van oorlog, hongersnood, pest en dood.
In de Verenigde Staten blijft de Grote Depressie van de jaren dertig het belangrijkste voorbeeld van een economische ineenstorting, zowel qua schade als de langste om te herstellen. De beurscrash van 1929 was een belangrijke katalysator voor de ineenstorting, maar de problemen werden verergerd door beleidsreacties en systematische zwakheden. De meerjarige economische ineenstorting van de Amerikaanse economie werd gevolgd door ingrijpende hervormingen van de regelgeving die van invloed waren op de investerings- en banksector, waaronder de Securities Exchange Act van 1934. Veel economen wijten de economische ineenstorting die in de jaren twintig begon aan een gebrek aan betrokkenheid van de overheid bij de economie en de financiële markten.
Het duurde 25 jaar om volledig te herstellen van de Grote Depressie. Bovendien bedroeg de werkloosheid tijdens de depressie 24%.
De financiële crisis van 2008 wordt niet beschouwd als een economische ineenstorting in termen van de Amerikaanse economie, maar men dacht dat een ineenstorting op dat moment op handen was. De bevriezing van de kredietmarkt zou wel eens kunnen hebben geleid tot een ernstiger situatie, ware het niet dat de door de Federal Reserve verstrekte liquiditeit er niet was geweest.
Het faillissement van Lehman Brothers was het omslagpunt voor de financiële crisis van 2008, maar het was niet de enige. Over het geheel genomen waren de factoren die een rol speelden bij de crisis van 2008 onder meer een extreem soepel kredietverlenings- en handelsbeleid voor instellingen. Dit gebrek aan nauwkeurigheid leidde tot grote verliezen als gevolg van wanbetalingen die werden doorgegeven en versterkt door de derivatenmarkt. Net als bij de ineenstorting van de jaren 1920, heeft de financiële crisis van 2008 ook geleid tot hervorming van de wetgeving, voornamelijk in de Dodd-Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act.
De Grote Recessie van 2007-2009 duurde minder dan twee jaar en de VS kenden zes kwartalen van negatieve bbp-groei met een afname van 5,3% van de bbp-groei tussen 2006 en 2009. De recessie van 2007-2009 leidde er ook toe dat de werkloosheid een hoog niveau van 9,6 bereikte. % in 2010.
Er zijn ook veel internationale economische ineenstortingen die door de geschiedenis heen hebben plaatsgevonden. De Sovjet-Unie, Latijns-Amerika, Griekenland en Argentinië hebben in dit opzicht allemaal de krantenkoppen gehaald. In het geval van Griekenland en Argentinië werden beide economische ineenstortingen veroorzaakt door ernstige problemen met de staatsschuld. In zowel Griekenland als Argentinië leidde het instorten van de staatsschuld tot consumentenrellen, een daling van de munt, internationale reddingssteun en een herziening van de regering.
De COVID-19-pandemie van 2020, die zich over de hele wereld verspreidde – beginnend in China, dan Europa en daarna Amerika – is een ander voorbeeld van een externe schok die tot een wereldwijde economische neergang heeft geleid.