Welke invloed had het economische systeem van de Sovjet-Unie op consumptiegoederen?
De inmiddels ter ziele gegane consumptiegoederen. Welke goederen voor hen beschikbaar waren, was over het algemeen inferieur aan wat er in het Westen beschikbaar was.
Tijdens haar bijna zeven decennia van bestaan, van 1922 tot 1991, was de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken een van de twee belangrijkste communistische machten – de andere is China – die het gecentraliseerde planningsmodel voor haar economie volgden, een basisprincipe van het communisme.
Als zodanig kregen de gewone burgers van de Sovjet-Unie over het algemeen geen toegang tot geïmporteerde consumptiegoederen, vooral die die in de Verenigde Staten werden vervaardigd. Ook wel bekend als “het IJzeren Gordijn” , riep het economische systeem van de Sovjet-Unie op tot zelfvoorziening in alle zaken, van brood tot kleding tot auto’s tot gevechtsvliegtuigen.
De Sovjet-Unie is om een aantal redenen mislukt. Politieke analisten zeggen dat het Sovjet-economische systeem inferieur was aan de vrije markteconomie die door de Verenigde Staten en het grootste deel van het Westen werd omarmd.
De input-outputanalyse die is ontwikkeld door Nobelprijswinnaar Wassily Leiontief, ziet de economie als een netwerk van onderling verbonden industrieën; De output van de ene bedrijfstak wordt door een andere als input gebruikt.
Gecentraliseerde planning liet echter weinig ruimte over voor snelle aanpassingen aan beoordelingsfouten of externe factoren buiten de controle van de staat. Toen de ene bedrijfstak faalde, volgden de andere bedrijfstakken.
Halverwege de jaren tachtig had de Sovjet-Unie 98 procent controle over de detailhandel. Particuliere bedrijven waren taboe. Alleen de kleine familieboerderijen op het platteland bleven in handen van particulieren.
In de tussentijd waren de landen rond de Sovjet-Unie in de jaren na de Tweede Wereldoorlog economische grootmachten geworden die consumptiegoederen produceerden die de kwaliteit van leven aanzienlijk verbeterden voor burgers die het zich konden veroorloven. Met Duitse auto’s, Franse parfums, Italiaanse wijnen en apparaten van Britse makelij leefden West-Europeanen het goede leven in vergelijking met hun Sovjet-tegenhangers, die gewend waren geraakt aan lange rijen wanneer de toeleveringsketen van boer tot markt werd verstoord.
Het ergste van alles was dat consumenten in de Sovjet-Unie een voorliefde hadden ontwikkeld voor buitenlandse producten, zoals in de VS gemaakte Levi-spijkerbroeken, ondanks het feit dat vergelijkbare kleding uit de Sovjet-Unie tegen lagere prijzen verkrijgbaar was. Het maakte niet uit of de spijkerbroek werd gesmokkeld en tegen gruwelijke prijzen werd verkocht. De Sovjetconsumenten hadden net genoeg contact met de buitenwereld om bekend te zijn met wat er beschikbaar was en om goederen van betere kwaliteit te eisen dan het Sovjet- economische systeem hen kon bieden.
Gedurende haar geschiedenis heeft de Sovjet-Unie geprobeerd haar mensen de boodschap bij te brengen dat consumentisme een kwaad was dat alleen in het decadente Westen thuishoorde. Sovjetconsumenten dachten daar anders over, en daarom verwelkomden ze de perestrojka en de ineenstorting van de USSR.