Optimaal valutagebied (OCA)
Wat is een optimaal valutagebied (OCA)?
Een optimale muntunie (OCA) is het geografische gebied waarin een enkele munt de grootste economische voordeel zou leiden. Hoewel traditioneel elk land zijn eigen afzonderlijke nationale munteenheid heeft gehandhaafd, theoretiseerde het werk van Robert Mundell in de jaren zestig dat dit misschien niet de meest efficiënte economische regeling was.
Met name landen met sterke economische banden kunnen profiteren van een gemeenschappelijke munt. Dit maakt een nauwere integratie van de kapitaalmarkten mogelijk en vergemakkelijkt de handel. Een gemeenschappelijke munt resulteert echter in een verlies van het vermogen van elk land om fiscale en monetaire beleidsinterventies te sturen om hun individuele economieën te stabiliseren.
Belangrijkste leerpunten
- Een optimaal valutagebied (OCA) is het geopolitieke gebied waarover een enkele, verenigde valuta de beste balans biedt tussen schaalvoordelen voor een valuta en de doeltreffendheid van macro-economisch beleid om groei en stabiliteit te bevorderen.
- Econoom Robert Mundell schetste eerst criteria voor een OCA, die gebaseerd zijn op de mate van integratie en gelijkenis tussen economieën.
- De euro is een voorbeeld van een toepassing van een OCA, hoewel gebeurtenissen zoals de Griekse schuldencrisis dit op de proef hebben gesteld.
Inzicht in optimale valutagebieden (OCA’s)
In 1961 publiceerde de Canadese econoom Robert Mundell zijn theorie van de OCA met stationaire verwachtingen. Hij schetste de criteria die een regio nodig heeft om in aanmerking te komen als een OCA en te profiteren van een gemeenschappelijke valuta.
In dit model is de primaire zorg dat asymmetrische schokken het voordeel van de OCA kunnen ondermijnen. Als grote asymmetrische schokken veel voorkomen en niet aan de criteria voor een OCA wordt voldaan, dan zou een systeem van afzonderlijke valuta’s met zwevende wisselkoersen geschikter zijn om de negatieve effecten van dergelijke schokken binnen het enige land dat ze ondervindt, op te vangen.
Optimale valutagebied (OCA) criteria
Volgens Mundell zijn er vier hoofdcriteria voor een OCA:
- Hoge arbeidsmobiliteit in het hele gebied. Het vergemakkelijken van de arbeidsmobiliteit omvat het verlagen van administratieve belemmeringen zoals reizen zonder visum, culturele belemmeringen zoals verschillende talen en institutionele belemmeringen zoals beperkingen op het overmaken van pensioenen of overheidsuitkeringen.
- Kapitaalmobiliteit en prijs- en loonflexibiliteit. Dit zorgt ervoor dat kapitaal en arbeid tussen landen in de OCA zullen stromen in overeenstemming met de marktkrachten van vraag en aanbod om de impact van economische schokken te verdelen.
- Een valutarisico-delen of fiscaal mechanisme om risico’s tussen landen in de OCA te delen. Dit vereist de overdracht van geld naar regio’s die economische moeilijkheden ondervinden vanuit landen met overschotten, die politiek impopulair kunnen blijken in beter presterende regio’s van waaruit belastinginkomsten zullen worden overgedragen. De Europese staatsschuldencrisis van 2009–2015 wordt beschouwd als een bewijs van het falen van de Europese Economische en Monetaire Unie (EMU) om aan deze criteria te voldoen, aangezien het oorspronkelijke EMU-beleid een no-bailout-clausule invoerde, die al snel als onhoudbaar werd beschouwd.
- Vergelijkbare conjunctuurcycli. Cyclische ups en downs die synchroon zijn, of op zijn minst sterk gecorreleerd, tussen de landen in de OCA zijn noodzakelijk, aangezien de centrale bank van de OCA per definitie een uniform monetair beleid zal voeren in de hele OCA om economische recessies te compenseren en de inflatie in te dammen. Asynchrone cycli zouden onvermijdelijk betekenen dat een uniform monetair beleid voor sommige landen contracyclisch en in andere landen procyclisch zal uitpakken.
Andere criteria zijn voorgesteld door later economisch onderzoek:2
- Een groot comparatieve voordelen en thuismarkteffecten tussen landen suggereren, die beide kunnen leiden tot sterk gespecialiseerde industrieën tussen landen.
- Meer gediversifieerde productie binnen economieën en beperkte specialisatie en arbeidsverdeling tussen landen verkleinen de kans op asymmetrische economische schokken. Landen die sterk gespecialiseerd zijn in bepaalde goederen die andere landen niet produceren, zijn kwetsbaar voor asymmetrische economische schokken in die industrieën en zijn mogelijk niet geschikt voor lidmaatschap van de OCA. Merk op dat dit criterium in strijd kan zijn met enkele van de bovenstaande criteria, want hoe groter de mate van integratie tussen de economieën van landen (mobiliteit van goederen, arbeid en kapitaal), hoe meer ze geneigd zullen zijn zich te specialiseren in verschillende industrieën.
- Homogene beleidsvoorkeuren tussen landen in de OCA zijn belangrijk omdat monetair beleid, en tot op zekere hoogte fiscaal beleid in de vorm van overdrachten, een collectieve beslissing en verantwoordelijkheid zal zijn van de landen in de OCA. Grote verschillen in lokale voorkeuren voor hoe te reageren op symmetrische of asymmetrische schokken kunnen de samenwerking en de politieke wil om lid te worden of te blijven van de OCA ondermijnen.
Europa, schuldencrises en de OCA
De OCA-theorie had zijn belangrijkste test met de introductie van de euro als een gemeenschappelijke munt in Europese landen. De landen van de eurozone voldeden aan enkele van de criteria van Mundell voor een succesvolle monetaire unie, wat de aanzet gaf tot de introductie van een gemeenschappelijke munt. Hoewel de eurozone veel voordelen heeft ondervonden van de introductie van de euro, heeft ze ook problemen ondervonden, zoals de Griekse schuldencrisis. Het resultaat op lange termijn van een monetaire unie volgens de theorie van OCA’s blijft dus een onderwerp van discussie.
De Europese staatsschuldencrisis in de nasleep van de Grote Recessie wordt aangehaald als bewijs dat de EMU niet voldeed aan de criteria voor een succesvolle OCA. Critici stellen dat de EMU niet voldoende voorzag in de grotere economische en fiscale integratie die nodig was voor grensoverschrijdende risicodeling.
Technisch gezien bevatte het Europees stabiliteits- en groeipact een “no-bailout” -clausule die de fiscale overdrachten specifiek beperkte. In de praktijk werd hier echter al vroeg in de staatsschuldencrisis van losgelaten. Terwijl de staatsschuldencrisis in Griekenland verder verslechterde, was er een discussie die suggereerde dat de EMU verantwoording moet afleggen over het risicodelingsbeleid dat veel uitgebreider is dan het aangenomen voorlopige reddingssysteem.
Over het geheel genomen impliceert deze episode dat Griekenland (en misschien andere landen) mogelijk niet echt onder de OCA voor de euro.