Prijsafspraken
Wat is prijsafspraken?
Prijsafspraken zijn het bepalen van de prijs van een product of dienst, in plaats van toe te staan dat deze op natuurlijke wijze wordt bepaald door de krachten van de vrije markt. Hoewel de antitrustwetgeving het voor bedrijven onwettig maakt om hun prijzen onder specifieke omstandigheden vast te stellen, is er geen wettelijke bescherming tegen prijsafspraken door de overheid.
In een noodlottige poging om de Grote Depressie te beëindigen, dwong Franklin Roosevelt bijvoorbeeld in de jaren dertig bedrijven om prijzen vast te stellen. Het is echter mogelijk dat deze actie de neergang in feite heeft verlengd.
Belangrijkste leerpunten
- Prijsafspraken vinden plaats wanneer bedrijven of de overheid samenspannen om de prijs van producten of diensten vast te stellen in plaats van de vrije markt de prijzen op natuurlijke wijze te laten bepalen.
- Prijsafspraken zijn meestal een vaste horizontale of verticale prijs.
- Prijsafspraken zijn illegaal, maar moeilijk op te sporen of te bewijzen, omdat het voor meerdere bedrijven mogelijk is om vergelijkbare producten en diensten voor dezelfde prijs aan te bieden.
Prijsafspraken begrijpen
Een bedrijf stelt de prijs vast door samen te werken met een of meer van zijn concurrenten om goederen en diensten tegen een overeengekomen prijs te kopen of verkopen. Deze bedrijven stellen prijzen meestal vast op een horizontale of verticale prijs.
Horizontale prijsafspraken
Horizontale prijsafspraken vinden plaats wanneer bedrijven besluiten prijzen of prijsniveaus voor een goed of dienst vast te stellen met een premie of korting. Zo kunnen verschillende detailhandelsondernemingen de verkoopprijzen van televisietoestellen vastleggen op een premie en daarmee hogere winsten behalen.
De detailhandelsbedrijven kunnen ook overeenkomen om de prijzen van televisietoestellen tegen een gereduceerde prijs vast te stellen. In dit geval zullen consumenten eerder geneigd zijn om te kopen bij de samengespannen bedrijven dan bij bedrijven die niet betrokken zijn bij de verkoopmanipulatie.
Verticale prijsafspraken
Verticale prijsafspraken vinden plaats in de toeleveringsketen van productie en distributie tussen fabrikanten, groothandels en detailhandelaren. Wanneer fabrikanten samenspannen om minimale wederverkoopprijzen vast te stellen, wordt dit wederverkoopprijsonderhoud genoemd. In dat geval kunnen fabrikanten overeenkomen om geen zaken te doen met detailhandelaren die hun producten met korting of met korting aanbieden. Het vaststellen van minimumverkoopprijzen is inherent illegaal in de VS.
Aan de andere kant wordt een overeenkomst tussen meerdere fabrikanten om een maximale wederverkoopprijs vast te stellen, op zijn minst op het eerste gezicht concurrerend geacht, aangezien het resulterende resultaat lagere prijzen voor consumenten zijn. In dat geval zal de rechtbank beoordelen of de gemaakte verkoopovereenkomst onwettig was.
Detailhandelaren die de maximale vaste prijs lastig vinden, kunnen overstappen naar een andere fabrikant of leverancier die geen samenhang heeft met de prijsafspraken.
Prijsafspraken zijn niet alleen het vaststellen van dezelfde prijs; het kan ook gaan om het aanbieden van dezelfde korting of vergelijkbare verzendvoorwaarden.
Samenwerking tussen meerdere entiteiten om prijzen vast te stellen, kan nog steeds worden bestempeld als prijsafspraken als de gemaakte overeenkomst niet inhoudt dat de prijs zelf van een goed of dienst wordt vastgesteld. Prijsafspraken kunnen zijn:
- Overeenkomen om formules vast te stellen voor tariefwijzigingen in prijzen
- Inhouden of aanbieden van vergelijkbare kortingen (inclusief dezelfde verzendvoorwaarden)
- De productie van goederen instellen op een bepaald quotum of capaciteit
De Organisatie van olie-exporterende landen (OPEC) is bijvoorbeeld berucht vanwege het vaststellen van productieniveaus voor olie om de olieprijzen hoog te houden.
Wetten voor prijsbepaling
Prijsafspraken zijn in strijd met de federale en nationale concurrentiewetten, aangezien het eerlijke concurrentie op de vrije markt onderdrukt. Wanneer prijzen worden vastgesteld op een premie, verdienen de samenzweerders hogere winsten dan bedrijven die niet bij de regeling betrokken zijn.
Evenzo, wanneer prijsafspraken met korting worden gedaan, verliezen bedrijven die niet meedoen aan de heimelijke verstandhouding marktaandeel en omzet.
Omdat bedrijven wordt belet om eerlijk met elkaar te concurreren, is prijsafspraken een criminele overtreding onder de federale wet van de Sherman Antitrust Act, een civiele overtreding onder de Federal Trade Commission (FTC) en een overtreding onder de antitrustwetten van de staat. In Canada worden entiteiten die schuldig zijn bevonden aan prijsafspraken, gevangenisstraf opgelegd van maximaal vijf jaar, met een maximum van $ 10 miljoen aan boetes, of beide.
Sommige economen zijn van mening dat antitrustwetten niet nodig zijn omdat de vrije markt al verschillende ingebouwde beveiligingen tegen prijsafspraken bevat. Consumenten die van mening zijn dat een artikel onredelijk hoog geprijsd is, kunnen het volgende doen:
- Koop een vervangend goed of een lagere prijs
- Verlaag hun consumptie ten goede, waardoor het voor bedrijven onrendabel wordt om de prijzen vast te houden
- Koop het product uit een ander land
Het wantrouwen tussen bedrijven in een prijsafspraken vormt ook een belemmering voor voortdurende manipulatie. Als al deze mislukken, mislukt de prijsafspraken meestal vanwege de kracht van grote kopers om te onderhandelen over de prijs die ze bereid zijn te betalen.
Speciale overwegingen
Prijsafspraken zijn een manipulatieschema dat moeilijk op te sporen en te bewijzen is, aangezien meerdere bedrijven met identieke prijzen niet voldoende zijn om te bewijzen dat ze samenspannen om prijzen vast te stellen. De prijs van grondstoffen zoals tarwe is bijvoorbeeld bijna altijd identiek op verschillende markten in dezelfde regio. Omdat de producten nagenoeg identiek zijn, hebben de vraag- en aanbodfactoren die van invloed zijn op een boerderij hoogstwaarschijnlijk invloed op alle andere boerderijen die hetzelfde product telen binnen dezelfde geografische regio.
Om deze reden is het voor bedrijven met een monopolie het gemakkelijkst om prijzen vast te leggen, aangezien ze geen concurrenten hebben die hun verkoopprijzen kunnen compenseren met lagere prijzen.
Voorbeelden van prijsafspraken
Een klassiek voorbeeld van prijsafspraken werd in de jaren zeventig uitgevoerd door de Organisatie van olie-exporterende landen (OPEC). De leden van de organisatie, die een groot deel van de olievoorraad in de wereld controleert, kwamen overeen om de levering van olie aan haar klanten over de hele wereld ernstig te verminderen. Het resultaat was een enorm olietekort en een verviervoudiging van de prijs voor de consument. De OPEC is per definitie een kartel. Het is een vereniging van leveranciers die is opgericht met de bedoeling de levering van een kritiek product te beheersen om de prijs ervan te handhaven voor het welzijn van al haar leden.
Een berucht geval van prijsafspraken leidde tot een recordboete in de VS. In 1999 stemde de Zwitserse farmaceutische gigant Roche ermee in om $ 500 miljoen te betalen, toen de grootste strafrechtelijke boete ooit, om een prijsafspraken over de prijs van vitamines te schikken. Een Duitse concurrent, BASF, kreeg ook een boete, terwijl een Frans bedrijf aan een boete ontsnapte vanwege de samenwerking met het Amerikaanse ministerie van Justitie.