Wat zijn enkele voorbeelden van verschillende corporate governance-systemen?
Verschillende modellen voor corporate governance worden steeds meer onderzocht en geanalyseerd naarmate de globalisering op de wereldmarkten begint. Het is ook steeds duidelijker geworden dat bedrijfsomgevingen en -structuren inhoudelijk kunnen variëren, zelfs wanneer bedrijfsdoelstellingen over het algemeen universeel zijn. Er bestaan drie dominante modellen in hedendaagse bedrijven: het Anglo-Amerikaanse model, het Duitse model en het Japanse model.
In zekere zin zijn de verschillen tussen deze systemen te zien in hun focussen. Het Anglo-Amerikaanse model is gericht op de aandelenmarkt, terwijl de andere twee zich richten op de bank- en kredietmarkt. Het Japanse model is het meest geconcentreerd en rigide, terwijl het Anglo-Amerikaanse model het meest verspreid en flexibel is.
Het Anglo-Amerikaanse model
Het Anglo-Amerikaanse model, ook wel het Angelsaksische model genoemd, is gemaakt door de meer individualistische zakenverenigingen in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. Dit model stelt de raad van bestuur en aandeelhouders voor als de controlerende partijen. De managers en chefs hebben uiteindelijk het ondergeschikt gezag.
Managers ontlenen hun autoriteit aan het bestuur, dat (theoretisch) verplicht is de goedkeuring van stemgerechtigde aandeelhouders;De meeste bedrijven met Anglo-Amerikaanse corporate governance-systemen hebben echter wettelijke controles over het vermogen van aandeelhouders om praktische, dagelijkse controle over het bedrijf uit te oefenen. Het kapitaal en de aandeelhoudersstructuur zijn sterk verspreid over de Anglo-Amerikaanse markten. Bovendien ondersteunen regelgevende autoriteiten, zoals de Amerikaanse Securities and Exchange Commission (SEC), expliciet aandeelhouders boven raden van bestuur of managers.
Het Duitse model
Het Duitse model, ook wel het continentale model of het Europese model genoemd, wordt uitgevoerd door twee groepen. De raad van toezicht en de raad van bestuur.
De raad van bestuur is belast met de bedrijfsleiding; de raad van toezicht controleert het bestuur. De raad van toezicht wordt gekozen door medewerkers en aandeelhouders. Overheid en nationaal belang zijn sterke invloeden in het continentale model, en er wordt veel aandacht besteed aan de verantwoordelijkheid van het bedrijf om zich te onderwerpen aan overheidsdoelstellingen en de verbetering van de samenleving. Banken spelen ook vaak een grote rol op financieel gebied en in de besluitvorming voor bedrijven.
Het Japanse model
Het Japanse model is de uitbijter van de drie. Governance-patronen krijgen vorm in het licht van twee dominante juridische relaties: een tussen aandeelhouders, klanten, leveranciers, crediteuren en werknemersvakbonden; de andere tussen beheerders, managers en aandeelhouders.
Er is een gevoel van gezamenlijke verantwoordelijkheid en evenwicht in het Japanse model. Het Japanse woord voor deze balans is “keiretsu”, wat zich ruwweg vertaalt naar loyaliteit tussen leveranciers en klanten. In de praktijk neemt dit evenwicht de vorm aan van een defensieve houding en wantrouwen jegens nieuwe zakelijke relaties ten gunste van de oude.
Japanse toezichthouders spelen een grote rol in het bedrijfsbeleid, vaak omdat Japanse functionarissen de belangrijkste belanghebbenden van bedrijven zijn. De centrale banken en het Japanse ministerie van Financiën beoordelen de relaties tussen verschillende groepen en hebben impliciete controle over de onderhandelingen.
Gezien de onderlinge relatie en machtsconcentratie tussen de vele Japanse bedrijven en banken, is het ook niet verwonderlijk dat de transparantie van bedrijven in het Japanse model ontbreekt. Individuele investeerders worden als minder belangrijk beschouwd dan bedrijfsentiteiten, de overheid en vakbondsgroepen.