Is oneindige economische groei op een eindige planeet mogelijk?
In de afgelopen paar honderd jaar is de gemiddelde levensstandaard van de wereld ongelooflijk gestegen. Deze stijging van de levensstandaard is het resultaat van een ongekende economische groei. Maar met die groei ging een negatief effect gepaard: aantasting van het milieu. Zinnen als ” piekolie ” en “klimaatverandering” hebben velen doen concluderen dat we de grenzen van de economische groei hebben bereikt en dat als de groei niet wordt afgeremd, dit uiteindelijk de aarde en alle soorten die er leven, zal vernietigen.
Toch wordt er een conceptuele fout gemaakt wanneer economische groei wordt gelijkgesteld met aantasting van het milieu, of op zijn minst met het toenemende verbruik van de hulpbronnen van de aarde. Ondanks hun nauwe band in het verleden, is het theoretisch mogelijk om grenzeloze economische groei te hebben op een eindige planeet. Wat echter nodig is, is om theorie om te zetten in realiteit door economische groei los te koppelen of te scheiden van niet-duurzaam verbruik van hulpbronnen en schadelijke vervuiling.
Planeet aarde – de bron en grens van groei
Het leven – al het leven – is afhankelijk van de hulpbronnen van de aarde om te overleven. Het is onmogelijk om een wereld voor te stellen waarin er absoluut geen consumptie van deze hulpbronnen is. Mensen moeten water drinken en eten. Buiten dat, hebben mensen ontdekt dat het gebruik van andere bronnen, zoals hout, hen in staat heeft gesteld om vuur te maken om warm te blijven en structuren om hen te beschermen tegen wind, regen en sneeuw. Door het gebruik van dergelijke hulpbronnen hebben mensen niet alleen kunnen leven, maar ook de kwaliteit van hun leven kunnen verbeteren.
Belangrijkste leerpunten
- Economische groei wordt vaak geassocieerd met aantasting van het milieu.
- Verbetering van de kwaliteit van leven is wat het verlangen naar economische groei drijft.
- Door het toegenomen verbruik van de hulpbronnen van de aarde – en de negatieve gevolgen voor het milieu – zijn velen tot de conclusie gekomen dat economische groei onhoudbaar is.
- Economische groei kan echter worden gescheiden van niet-duurzaam verbruik van hulpbronnen en schadelijke vervuiling.
- Door economische groei te scheiden van fysieke groei, kan een hogere levensstandaard worden bereikt zonder onhoudbaar verbruik van hulpbronnen en schadelijke vervuiling.
De verbetering van de kwaliteit van leven is wat het verlangen naar voortdurende economische groei motiveert. Maar gedurende het grootste deel van de menselijke geschiedenis zijn de economische groei en de verbeteringen in de levensstandaard van mensen relatief langzaam gestegen. De situatie is ongeveer 200 jaar geleden drastisch veranderd.
J. Bradford DeLong, hoogleraar economie aan de University of California, Berkeley, schat dat van jaar 1 tot 1800 het gemiddelde wereldwijde bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking onder de $ 200 bleef en na 1800 snel begon te stijgen tot $ 6.539 in het jaar 2000.
Hoewel veel van deze economische groei en verbeteringen in de levensstandaard in bepaalde landen zijn geconcentreerd, hebben ontwikkelingslanden ook een toename van de economische groei per hoofd van de bevolking, een hogere levensverwachting en een afname van het sterftecijfer door ziekte en ondervoeding gezien. Maar die economische groei ging ook gepaard met massale consumptie van de natuurlijke hulpbronnen van de aarde en aantasting van het milieu.
Verder, terwijl de klimaatverandering is niet iets nieuws, onderzoek geeft aan dat de verhogingen van de temperatuur op aarde sinds de laatste helft van de 20 ste eeuw zijn het meest waarschijnlijk het gevolg van menselijke activiteiten. Door de enorme toename van het verbruik van de hulpbronnen van de aarde en de milieu-impact van industriële activiteiten zijn velen tot de conclusie gekomen dat economische groei onhoudbaar is.
Toch hebben deze critici de neiging om een enge, hoewel begrijpelijke interpretatie van economische groei te hebben. Voor dergelijke critici wordt groei vaak gelijkgesteld aan fysieke / materiële groei, zoals grotere gebouwen en meer infrastructuur die zich uitbreidt over een steeds groter geografisch gebied, evenals meer productie van materiële goederen. Hoewel een groot deel van de economische groei in het verleden samenviel met fysieke groei, hangt het concept van economische groei er niet van af.
Dus wat is economische groei?
Economische groei is de toename van het reële (na inflatie) bbp, waarbij het bbp de totale waarde is van de binnenlandse productie van alle goederen en diensten. Het sleutelwoord hier is waarde. Economische groei vindt plaats wanneer de waarde van het reële bbp toeneemt. Er zijn twee manieren waarop de waarde kan worden beïnvloed. Een daarvan is waar critici van economische groei zich meestal op richten: een toename van de productiehoeveelheid. De andere manier is echter om de kwaliteit van wat wordt geproduceerd te verhogen.
Dit leidt tot een ander onderscheid tussen “extensieve” economische groei en “intensieve” economische groei. Extensieve economische groei beschrijft een toename van fysieke groei waarbij meer inputs worden gebruikt. Intensieve economische groei daarentegen beschrijft groeistijgingen als gevolg van efficiëntere of slimmere manieren om inputs te gebruiken om goederen van hogere kwaliteit te produceren.
Bedenk ook dat het bbp niet alleen de productie van goederen meet, maar ook diensten. Met een toename van onderwijs, gezondheidszorg en andere diensten breidt de economische groei zich uit zonder dat grote hoeveelheden van de hulpbronnen van de aarde worden verbruikt of het milieu wordt geschaad.
In feite kan enige economische groei goed zijn voor het milieu en onze afhankelijkheid van natuurlijke hulpbronnen verminderen. Dat omvat het uitbreiden en efficiënter maken van het openbaar vervoer, het verbeteren van de energie-efficiëntie van huizen en bedrijven, het produceren van zuinigere voertuigen, het investeren in niet-vervuilende industriële processen en het opruimen van industriële stortplaatsen.
Duurzame ontwikkeling
Omdat economische groei niet betekent dat ons verbruik van natuurlijke hulpbronnen oneindig toeneemt of het milieu achteruitgaat, is het mogelijk om economische groei te scheiden van fysieke groei en de schadelijke effecten ervan. Het is deze mogelijkheid tot ontkoppeling die de beweging voor duurzame ontwikkeling heeft gemotiveerd.
Zelfs met een grotere hulpbronnenefficiëntie, vereisen de eindige grenzen van de natuurlijke hulpbronnen van de aarde een grotere scheiding tussen economische groei en fysieke groei.
Er zijn aanwijzingen dat landen die een bepaalde welvaartsdrempel overschrijden, schoner, minder verkwistend en efficiënter worden, wat allemaal hoop biedt dat duurzame ontwikkeling mogelijk is. Rijke landen hebben echter de neiging om veel van hun hulpbronnenintensieve en milieuschadelijke economische activiteiten naar armere landen te exporteren.
Het komt neer op
De economische groei wordt verdedigd vanwege zijn bijdragen aan het menselijk welzijn en de stijgende levensstandaard. Toch wordt het steeds duidelijker dat de mate waarin economische groei afhangt van een toenemend gebruik van de natuurlijke hulpbronnen van de aarde onhoudbaar is.
Het is duidelijk dat we niet meer water kunnen consumeren, meer brandstof kunnen verbranden en steeds meer koolstofdioxide kunnen uitspugen met steeds hogere snelheden. Hoewel theoretisch mogelijk, bevinden we ons op een punt in de geschiedenis waarop het scheiden van economische groei en fysieke groei een realiteit moet worden, anders zal economische groei het menselijk welzijn beginnen te verminderen.