7 manieren waarop regeringen deflatie bestrijden
Overheden en centrale banken mikken over het algemeen op een jaarlijkse inflatie van 2-3% om de economische stabiliteit en groei te handhaven. Als de inflatie “oververhit” en de prijzen te snel stijgen, worden beperkende of ‘krappe’ monetaire en fiscale beleidsinstrumenten gebruikt. Als de prijzen in het algemeen beginnen te dalen, zoals het geval is bij deflatie, worden ‘losse’ of expansieve monetaire en fiscale beleidsinstrumenten gebruikt. Dit soort tools is echter mogelijk moeilijker te gebruiken vanwege technische en praktische beperkingen.
Belangrijkste leerpunten
- Deflatie treedt op wanneer de prijsniveaus in een economie dalen, waar mensen liever contant geld oppotten in plaats van het uit te geven aan goederen die in de toekomst goedkoper zullen zijn.
- Als gevolg hiervan kan deflatie ervoor zorgen dat een economie tot stilstand komt – en daarom proberen centrale banken en regeringen de inflatie te bestrijden wanneer deze zich voordoet.
- Hier kijken we naar enkele monetaire en fiscale beleidsinstrumenten die kunnen worden gebruikt om deflatie te bestrijden en om te voorkomen dat de prijzen – en de economische activiteit – naar beneden gaan.
Deflatie
Deflatie is een ernstig economisch probleem dat een crisis kan verergeren en een recessie in een complete depressie kan veranderen. Wanneer prijzen dalen en naar verwachting in de toekomst zullen dalen, kiezen bedrijven en individuen ervoor om geld vast te houden in plaats van uit te geven of te investeren. Dit leidt tot een daling van de vraag, waardoor bedrijven gedwongen worden hun productie te verlagen en voorraden tegen nog lagere prijzen te verkopen.
Bedrijven afvloeiingskosten werknemers en werklozen meer moeite hebben met het vinden van werk. Uiteindelijk komen ze in gebreke met schulden, waardoor faillissementen en krediet- en liquiditeitstekorten ontstaan die bekend staan als een deflatiespiraal. Dit scenario is beangstigend en beleidsmakers zullen alles doen wat nodig is om te voorkomen dat ze in zo’n economisch gat terechtkomen. Hier zijn enkele manieren waarop regeringen deflatie bestrijden.
Instrumenten voor monetair beleid
Limieten voor bankreserve verlagen
In een fractioneel reservebankensysteem, zoals in de VS en andere ontwikkelde landen, gebruiken banken deposito’s om nieuwe leningen te creëren. Volgens regelgeving mogen ze dit alleen doen tot de reservelimiet. Die limiet is doorgaans vastgesteld op ongeveer 5-10% in de VS, wat betekent dat voor elke $ 100 die bij een bank wordt gestort, deze $ 90 kan uitlenen en $ 10 als reserves kan behouden. Van die nieuwe $ 90 kan $ 81 worden omgezet in nieuwe leningen en $ 9 worden aangehouden als reserves, enzovoort, totdat de oorspronkelijke storting $ 1000 aan nieuw kredietgeld creëert : $ 100 / 0,10 vermenigvuldiger. Als de reservelimiet wordt versoepeld tot 5%, wordt er twee keer zoveel krediet gegenereerd, wat nieuwe leningen voor investeringen en consumptie stimuleert.
Met ingang van 26 maart 2020 heeft de Federal Reserve de reserveverplichting van de meeste commerciële banken verlaagd tot 0% en de reserveverplichtingen voor alle bewaarinstellingen afgeschaft. Het doel van dit besluit was een verschuiving naar een ruim reserveringsregime. Hierdoor hoeven duizenden bewaarinstellingen geen saldi op rekeningen bij reservebanken aan te houden om aan de reserveverplichtingen te voldoen, waardoor liquiditeit in het banksysteem vrijkomt ter ondersteuning van de kredietverlening aan huishoudens en bedrijven.
Openmarktoperaties (OMO)
Centrale banken kopen open markt en geven in ruil daarvoor nieuw gecreëerd geld uit aan de verkoper. Dit vergroot de geldhoeveelheid en moedigt mensen aan om die dollars uit te geven. De geldhoeveelheidstheorie stelt dat, net als elk ander goed, de prijs van geld wordt bepaald door vraag en aanbod. Als het aanbod van geld wordt vergroot, zou het goedkoper moeten worden: elke dollar zou minder spullen kopen en dus zouden de prijzen stijgen in plaats van dalen.
Verlaging van de streefrente
Centrale banken kunnen de streefrente verlagen op de kortlopende gelden die worden uitgeleend aan en tussen de financiële sector. Als dit tarief hoog is, kost het de financiële sector meer om de middelen te lenen die nodig zijn om aan de dagelijkse gang van zaken en verplichtingen te voldoen. De korte rente heeft ook invloed op de langere rente, dus als de streefrente wordt verhoogd, wordt ook langlopend geld, zoals hypotheekleningen, duurder. Door de tarieven te verlagen, wordt het goedkoper om geld te lenen en worden nieuwe investeringen met geleend geld aangemoedigd. Het moedigt mensen ook aan om een huis te kopen door de maandelijkse kosten te verlagen.
Kwantitatieve versoepeling
Wanneer de nominale rentetarieven helemaal tot nul worden verlaagd, moeten centrale banken hun toevlucht nemen tot onconventionele monetaire instrumenten. Kwantitatieve versoepeling (QE) is wanneer privé-effecten worden gekocht op de open markt, en niet alleen staatsobligaties. Dit pompt niet alleen meer geld in het financiële systeem, maar het verhoogt ook de prijs van financiële activa, waardoor ze niet verder dalen.
Negatieve rentetarieven
Een ander onconventioneel instrument is om een negatieve nominale rente vast te stellen. Een negatief rentebeleid (NIRP) betekent in feite dat spaarders moeten betalen in plaats van rente op deposito’s te ontvangen. Als het duur wordt om geld vast te houden, moet het de besteding van dat geld aan consumptie aanmoedigen, of investeringen in activa of projecten die een positief rendement opleveren.
Hulpmiddelen voor fiscaal beleid
Overheidsuitgaven verhogen
Keynesiaanse economen pleiten voor het gebruik van fiscaal beleid om de totale vraag te stimuleren en een economie uit een deflatoire periode te halen. Als individuen en bedrijven stoppen met uitgeven, is er geen stimulans voor bedrijven om mensen te produceren en in dienst te nemen. De overheid kan optreden als een laatste redmiddel in de hoop de productie in stand te houden en de werkgelegenheid in stand te houden. De overheid kan zelfs geld lenen om te besteden door een begrotingstekort op te lopen. Bedrijven en hun werknemers zullen dat overheidsgeld gebruiken om te besteden en te investeren totdat de prijzen weer gaan stijgen met de vraag.
Verlaging van belastingtarieven
Als regeringen de belastingen verlagen, blijft er meer inkomen in de zakken van bedrijven en hun werknemers, die een welvaartseffect zullen voelen en geld zullen uitgeven dat voorheen was gereserveerd voor belastingen. Een risico van het verlagen van de belastingen tijdens een recessieperiode is dat de totale belastinginkomsten zullen dalen, wat de overheid ertoe kan dwingen de uitgaven te beperken en zelfs de activiteiten van basisdiensten stop te zetten. Er zijn tegenstrijdige gegevens over de vraag of algemene en specifieke belastingverlagingen de reële economie daadwerkelijk stimuleren.
Het komt neer op
Hoewel het bestrijden van deflatie iets moeilijker is dan het tegengaan van inflatie, beschikken overheden en centrale banken over een reeks instrumenten die ze kunnen gebruiken om de vraag en economische groei te stimuleren. Het risico van een deflatoire spiraal kan leiden tot een cascade van negatieve uitkomsten die iedereen pijn doen. Door expansieve fiscale en monetaire instrumenten te gebruiken, waaronder enkele onconventionele methoden, kunnen dalende prijzen worden teruggedraaid en kan de totale vraag worden hersteld.