Benchmarkoliën: Brent Crude, WTI en Dubai
Als je een krant opent, is de kans groot dat je een nieuwsbericht tegenkomt over de olieprijs die de ene of de andere kant op gaat. Voor de gemiddelde consument is het gemakkelijk om de indruk te krijgen dat er een unieke, wereldwijde markt is voor deze cruciale energiebron.
In werkelijkheid zijn er verschillende soorten ruwe olie – de dikke, onverwerkte vloeistof die boormachines onder de aarde halen – en sommige zijn wenselijker dan andere. Het is bijvoorbeeld gemakkelijker voor raffinaderijen om benzine en diesel te maken uit zwavelarme of ‘zoete’ ruwe olie dan olie met hoge zwavelconcentraties. Om dezelfde reden is ruwe olie met een lage dichtheid of “lichte” ruwe olie in het algemeen gunstig voor de variëteit met hoge dichtheid.
Waar de olie vandaan komt, maakt ook uit als je een koper bent. Hoe goedkoper het is om het product te bezorgen, hoe goedkoper het is voor de consument. Vanuit transportoogpunt heeft op zee gewonnen olie bepaalde voordelen ten opzichte van voorraden aan land, die afhankelijk zijn van de capaciteit van pijpleidingen.
Vanwege deze factoren hebben kopers van ruwe olie – samen met speculanten – een gemakkelijke manier nodig om de grondstof te waarderen op basis van de kwaliteit en locatie. Benchmarks zoals Brent, WTI en Dubai / Oman dienen dit belangrijke doel. Wanneer raffinaderijen een Brent-contract kopen, hebben ze een sterk idee van hoe goed de olie zal zijn en waar deze vandaan zal komen. Tegenwoordig vindt een groot deel van de wereldwijde handel plaats op de termijnmarkt, waarbij elk contract aan een bepaalde categorie olie is gekoppeld.
Vanwege de dynamische aard van vraag en aanbod verandert de waarde van elke benchmark voortdurend. Op de lange termijn kan een marker die met een premie aan een andere index is verkocht, plotseling met korting beschikbaar komen.
1:44
De belangrijkste benchmarks
Er zijn tientallen verschillende oliebenchmarks, die elk staan voor ruwe olie uit een bepaald deel van de wereld. De prijs van de meeste is echter gekoppeld aan een van de volgende drie primaire benchmarks:
Brent Crude
Ongeveer tweederde van alle contracten voor ruwe olie over de hele wereld verwijst naar Brent Crude, waardoor het de meest gebruikte marker van allemaal is. Tegenwoordig verwijst ‘Brent’ eigenlijk naar olie uit vier verschillende velden in de Noordzee: Brent, Forties, Oseberg en Ekofisk. Ruwe olie uit deze regio is licht en zoet, waardoor ze ideaal zijn voor de raffinage van diesel, benzine en andere veelgevraagde producten. En omdat de voorraad watergedragen is, is het gemakkelijk te vervoeren naar verre locaties.
West Texas Intermediate (WTI)
WTI verwijst naar olie gewonnen uit putten in de VS en via een pijpleiding naar Cushing, Oklahoma gestuurd. Het feit dat voorraden door land ingesloten zijn, is een van de nadelen van ruwe olie uit West-Texas, aangezien het relatief duur is om naar bepaalde delen van de wereld te verzenden. Het product zelf is erg licht en erg zoet, waardoor het met name ideaal is voor het raffineren van benzine. WTI blijft de belangrijkste maatstaf voor het olieverbruik in de Verenigde Staten.
Dubai / Oman
Deze ruwe olie uit het Midden-Oosten is een nuttige referentie voor olie van een iets lagere kwaliteit dan WTI of Brent. Een “mand” -product bestaande uit ruwe olie uit Dubai, Oman of Abu Dhabi, het is iets zwaarder en heeft een hoger zwavelgehalte, waardoor het in de categorie “zuur” valt. Dubai / Oman is de belangrijkste referentie voor olie uit de Perzische Golf die aan de Aziatische markt wordt geleverd.
Figuur 1
Brent is de referentie voor ongeveer tweederde van de olie die over de hele wereld wordt verhandeld, met WTI de dominante benchmark in de VS en Dubai / Oman invloedrijk op de Aziatische markt.
Bron: IntercontinentalExchange (ICE)
Belang van de derivatenmarkt
Ruwe Futures
Er was eens een tijd dat kopers voornamelijk ruwe olie kochten op de “spotmarkt” – dat wil zeggen dat ze de huidige prijs betaaldenen binnen een paar weken de levering accepteerden. Maar na de oliecrisis van eind jaren zeventig gingen raffinaderijen en overheidsinkopers op zoek naar een manier om het risico van plotselinge prijsstijgingen te minimaliseren.
De oplossing kwam in de vorm van futures op ruwe olie, die zijn gekoppeld aan een specifieke benchmark voor ruwe olie. Met futures kunnen kopers de prijs van een grondstof enkele maanden of zelfs jaren van tevoren vastleggen. Als de prijs van de referentie-ruwe olie aanzienlijk stijgt, is de koper beter af met het futures-contract. Veel futures worden contant afgewikkeld, hoewel sommige de fysieke levering van de grondstof mogelijk maken.
Verschillende ruwe-oliecontracten worden op verschillende beurzen verhandeld. Brent-futures zijn beschikbaar op ICE Futures Europe, terwijl WTI-contracten voornamelijk worden verkocht op de New York Mercantile Exchange of NYMEX. Het invloedrijke Oman Crude Oil Futures Contract (DME Oman) wordt sinds 2007 op de Dubai Mercantile Exchange op de markt gebracht. Deze contracten bepalen niet alleen waar de olie wordt geboord, maar ook de kwaliteit ervan.
Ruwe opties
Naast futures kunnen marktpartijen ook beleggen in opties die zijn gekoppeld aan een bepaalde crude benchmark. Deze derivaten zijn een andere belangrijke manier om het prijsrisico te helpen beperken. Mocht de waarde van een bepaalde ruwe marker omhoogschieten, dan zou de eigenaar van een call-optie het recht hebben – maar niet de verplichting – om een bepaald aantal vaten te kopen tegen een vooraf bepaalde prijs.
Speculatieve handel
Niet alle futures of opties die aan een ruwe benchmark zijn gekoppeld, worden echter gebruikt voor afdekkingsdoeleinden. Speculanten zijn ook belangrijke spelers op de markt en wedden dat veranderingen in vraag of aanbod de prijs van bepaalde ruwe producten hoger of lager zullen drijven.
Beleggers kunnen ook gokken op wat er met het verschil of de spread tussen twee benchmarks zal gebeuren. Deelnemers analyseren doorgaans de fundamenten van een specifieke oliebron en raden of de kloof tussen twee markeringen groter of kleiner wordt. Net als traditionele olie-opties zijn deze “spread-opties” beschikbaar op grote beurzen.
Handelen is meestal bijzonder zwaar wanneer een van de twee benchmarks een ongebruikelijke volatiliteit ondergaat. Zo kenden WTI-Brent-spreadopties op NYMEX een record handelsvolume van 2011 tot 2013 nadat een overvloed aan Amerikaanse ruwe olie de WTI-prijzen in een neerwaartse spiraal had gestuurd ten opzichte van Brent.
Het komt neer op
De markt voor ruwe olie is ongelooflijk divers, waarbij de kwaliteit en de oorspronkelijke locatie van de olie een grote invloed hebben op de prijs. Omdat ze relatief stabiel zijn, zijn de meeste ruwe olieprijzen wereldwijd gekoppeld aan de Brent, WTI- of Dubai / Oman-benchmarks.