Voors en tegens van de euro
Op 1 januari 1999 introduceerde de Europese Unie haar nieuwe munteenheid, de euro. De euro is in het leven geroepen om groei, stabiliteit en economische integratie in Europa te bevorderen. Oorspronkelijk was de euro een overkoepelende munteenheid die werd gebruikt voor uitwisseling tussen landen binnen de unie. Mensen binnen elk land bleven hun eigen valuta gebruiken. Binnen drie jaar werd de euro echter ingevoerd als een dagelijkse munteenheid en verving hij de binnenlandse munteenheden van veel lidstaten. De euro wordt nog steeds niet universeel door alle EU-leden als de belangrijkste valuta aangenomen. Veel van de holdouts koppelen hun valuta er echter op de een of andere manier aan.
Gezien de enorme invloed van de euro op de wereldeconomie, is het nuttig om goed naar de voor- en nadelen ervan te kijken. De euro, die wordt gecontroleerd door de Europese Centrale Bank ( ECB ), werd met veel tamtam en verwachting gelanceerd. De aanzienlijke tekortkomingen van de euro werden echter duidelijker toen deze aan het begin van de 21e eeuw werd getest door een reeks uitdagingen.
Belangrijkste leerpunten
- De euro is in het leven geroepen op 1 januari 1999 en was bedoeld om de economische integratie in Europa te ondersteunen.
- De voordelen van de euro zijn onder meer het bevorderen van handel, het aanmoedigen van investeringen en wederzijdse steun.
- Aan de andere kant kreeg de euro de schuld van een te rigide monetair beleid en beschuldigd van een mogelijke vooringenomenheid ten gunste van Duitsland.
Voordelen
Handel bevorderen
De belangrijkste voordelen van de euro houden verband met meer handel. Reizen werd gemakkelijker gemaakt door de noodzaak om geld te wisselen weg te nemen. Belangrijker was dat de valutarisico’s uit de Europese handel werden geëlimineerd. Met de euro kunnen Europese bedrijven gemakkelijk de beste prijzen van leveranciers in andere eurolanden vastleggen. Dat maakt de prijzen transparant en vergroot de concurrentie tussen bedrijven in landen die de euro gebruiken. Arbeid en goederen kunnen gemakkelijker over de grenzen stromen naar waar ze nodig zijn, waardoor de hele vakbond efficiënter werkt.
Investeringen aanmoedigen
De euro ondersteunt ook grensoverschrijdende investeringen binnen de eurozone. Beleggers in landen die vreemde valuta gebruiken, lopen een aanzienlijk valutarisico, wat kan leiden tot een inefficiënte toewijzing van kapitaal. Hoewel aandelen ook wisselkoersrisico’s hebben, is de impact op obligaties veel groter vanwege hun lagere volatiliteit. De prijzen van de meeste schuldinstrumenten zijn zo stabiel dat wisselkoersen het rendement veel meer beïnvloeden dan de rentetarieven of de kredietkwaliteit. Als gevolg hiervan hebben obligaties in vreemde valuta voor de meeste beleggers een slecht risico-rendementsprofiel.
Vóór de euro moesten succesvolle bedrijven in landen met zwakke valuta nog hoge rentetarieven betalen. Aan de andere kant genoten minder efficiënte bedrijven in landen met stabiele valuta relatief lage rentetarieven. Het belangrijkste risico bij grensoverschrijdende kredietverlening was het valutarisico in plaats van het risico op wanbetaling. Met de euro konden investeerders in lage-rentelanden, zoals Duitsland en Nederland, zonder valutarisico geld lenen aan bedrijven in andere eurolanden.
Wederzijdse ondersteuning
In theorie zou de euro landen die de euro invoeren, moeten helpen om elkaar tijdens een crisis te steunen. De valuta’s van landen met grotere economieën zijn doorgaans stabieler omdat ze de risico’s beter kunnen spreiden. Zo kan zelfs een welvarend, klein Caribisch land worden verwoest door een orkaan. Aan de andere kant kan de Amerikaanse staat Florida zich tot de rest van de Verenigde Staten wenden om te helpen bij de wederopbouw na een orkaan. Als gevolg hiervan is de Amerikaanse dollar een van de meest stabiele valuta’s ter wereld.
De coronaviruscrisis stelde de wederzijdse steun binnen de eurozone in 2020 op de proef. Aanvankelijk was er onvoldoende collectieve actie. Erger nog, veel landen sloten hun grenzen voor elkaar. De Europese Centrale Bank kocht echter consequent genoeg schulden op in getroffen landen, met name Italië, om de rentetarieven relatief laag te houden. Wat nog belangrijker is, Frankrijk en Duitsland steunden een herstelfonds ter waarde van meer dan 500 miljard euro.
Nadelen
Rigide monetair beleid
Verreweg het grootste nadeel van de euro is één monetair beleid dat vaak niet past bij de lokale economische omstandigheden. Het is gebruikelijk dat delen van de EU floreren, met hoge groei en lage werkloosheid. Anderen daarentegen lijden onder langdurige economische neergang en hoge werkloosheid.
De klassieke keynesiaanse oplossingen voor deze problemen zijn totaal verschillend. Het snelgroeiende land zou hoge rentetarieven moeten hebben om inflatie, oververhitting en een eventuele economische crash te voorkomen. Het land met lage groei zou de rentetarieven moeten verlagen om het lenen te stimuleren. In theorie hoeven landen met een hoge werkloosheid zich niet veel zorgen te maken over inflatie vanwege de beschikbaarheid van werklozen om meer goederen te produceren. Helaas kunnen de rentetarieven niet tegelijkertijd worden verhoogd in het land met hoge groei en verlaagd in het land met lage groei wanneer ze een gemeenschappelijke munt zoals de euro hebben.
In feite veroorzaakte de euro precies het tegenovergestelde van het standaard economische beleid dat werd gevoerd tijdens de Europese staatsschuldencrisis. Toen de groei vertraagde en de werkloosheid toenam in landen als Italië en Griekenland, vreesden investeerders voor hun solvabiliteit, wat de rente opdreef. Doorgaans zouden er geen solvabiliteitsangst zijn voor regeringen onder een fiatgeldregime, omdat de nationale regering de centrale bank zou kunnen opdragen meer geld te drukken.
Door de onafhankelijkheid van de Europese Centrale Bank was het drukken van geld echter geen optie voor de regeringen van de eurozone. Hogere rentetarieven verhoogden de werkloosheid en veroorzaakten in sommige landen zelfs deflatie en negatieve economische groei. Het zou eerlijk zijn om te zeggen dat de euro heeft bijgedragen aan een economische depressie in Griekenland.
Mogelijk vooroordeel ten gunste van Duitsland
De eerste fase van de euro was het Europese wisselkoersmechanisme ( ERM ), waarbij toekomstige toekomstige leden van de eurozone hun wisselkoersen vaststelden op de Duitse mark. Duitsland heeft de grootste economie van de eurozone en kende een geschiedenis van gezond monetair beleid sinds de Tweede Wereldoorlog. Het koppelen van wisselkoersen aan de Duitse mark kan echter een voorkeur voor Duitsland hebben gecreëerd.
Het idee dat de euro Duitsland begunstigt, is politiek controversieel, maar er is enige steun voor.
In de jaren negentig voerde Duitsland een losser monetair beleid om de lasten van de hereniging het hoofd te bieden. Als gevolg hiervan werd de sterke Britse economie van die tijd geconfronteerd met buitensporige inflatie. Het VK werd eerst gedwongen om de rentetarieven te verhogen en werd uiteindelijk op Black Wednesday in 1992 uit het ERM geduwd.
De Duitse economie was in 2012 relatief welvarend en het Europese monetaire beleid was veel te krap voor zwakkere economieën. Portugal, Italië, Ierland, Griekenland en Spanje hadden allemaal te maken met hoge schulden, hoge rentetarieven en hoge werkloosheid. Dit keer was het monetaire beleid eerder te krap dan te ruim. De enige constante was dat de euro bleef werken in het voordeel van Duitsland.