Er bestaat niet zoiets als een gratis lunch (TANSTAAFL)
Wat bestaat er niet zoiets als een gratis lunch (TANSTAAFL)?
“Er bestaat niet zoiets als een gratis lunch” (TANSTAAFL), ook wel bekend als “er bestaat niet zoiets als een gratis lunch” (TINSTAAFL), is een uitdrukking die de kosten van besluitvorming en consumptie beschrijft. De uitdrukking brengt het idee over dat dingen die gratis lijken, altijd door iemand betaald moeten worden, of dat niets in het leven echt gratis is.
Een gratis lunch verwijst naar een situatie waarin er geen kosten zijn voor de persoon die de geleverde goederen of diensten ontvangt, maar economen wijzen erop dat zelfs als iets echt gratis zou zijn, er alternatieve kosten zijn voor wat niet wordt afgenomen.
Belangrijkste leerpunten
- “Er bestaat niet zoiets als een gratis lunch” (TANSTAAFL) is een uitdrukking die de kosten van besluitvorming en consumptie beschrijft.
- TANSTAAFL suggereert dat dingen die gratis lijken altijd verborgen of impliciete kosten voor iemand zullen hebben, zelfs als het niet de persoon is die de uitkering ontvangt.
- Bij het investeren is het kopen van schatkistpapier een voorbeeld van iemand die denkt dat hij voor weinig geld een goede deal krijgt. Maar de afweging bij het kopen van staatsobligaties zijn de alternatieve kosten van niet-beleggen in effecten met een hoger risico en een hogere opbrengst na verloop van tijd.
Hoe TANSTAAFL werkt
Het TANSTAAFL-concept is belangrijk om te overwegen bij het nemen van verschillende soorten beslissingen, of het nu gaat om financiële of levensstijl. Het concept kan consumenten helpen verstandiger beslissingen te nemen door rekening te houden met alle indirecte en directe kosten en externe effecten.
In de economie beschrijft TANSTAAFL het concept van alternatieve kosten, dat stelt dat voor elke gemaakte keuze er een niet gekozen alternatief is dat ook enig nut zou hebben opgeleverd. Besluitvorming vereist afwegingen en gaat ervan uit dat er in de samenleving geen echte gratis aanbiedingen zijn. Producten en diensten die (gratis) aan individuen worden geschonken, worden bijvoorbeeld betaald door de persoon die het geschenk schenkt. Zelfs als er niemand is om de directe kosten te dragen, draagt de samenleving de last, zoals in het geval van negatieve externe effecten zoals vervuiling.
Beleggers moeten vooral op hun hoede blijven voor een schijnbaar gratis lunch wanneer ze te maken hebben met investeringen die een stroom van vrij hoge, vaste betalingen beloven over een periode van meerdere jaren met een zogenaamd laag risico. Veel van deze investeringen blijven beladen met verborgen kosten, waarvan sommige mogelijk niet volledig worden begrepen door investeerders. Over het algemeen is elke investering die een gegarandeerd rendement belooft geen gratis lunch, omdat er ergens impliciete kosten zijn, waaronder de alternatieve kosten om niet elders te investeren.
Er zijn ook de impliciete kosten die verband houden met onzichtbare risico’s. Sommige makelaars verhandelden in de vroege jaren 2000 zwaar verhandelde door hypotheek gedekte effecten ( MBS ) als een schijnbaar gratis lunch. Deze beleggingen werden beschreven als zeer veilige beleggingen met een AAA-rating, ondersteund door een gediversifieerde pool van hypotheken. De huizencrisis in de VS legde echter het werkelijke onderliggende risico van deze investeringen bloot, evenals een gebrekkig ratingsysteem dat pools van leningen classificeerde als AAA, zelfs wanneer veel van de onderliggende leningen zeer aanzienlijke wanbetalingsrisico’s met zich meebrachten.
Zelfs producten en diensten die gratis aan individuen worden gegeven, zijn niet echt gratis; een bedrijf, overheid of individu betaalt uiteindelijk de kosten.
Geschiedenis van het TANSTAAFL-concept
Het concept van TANSTAAFL wordt verondersteld te zijn ontstaan in 19e-eeuwse Amerikaanse saloons waar klanten gratis lunches kregen bij de aankoop van drankjes. Uit de basisstructuur van het aanbod blijkt dat er impliciete kosten zijn verbonden aan de gratis lunch: de aankoop van een drankje.
Er zijn echter extra onzichtbare kosten als gevolg van het nuttigen van de gratis lunch. Omdat de lunches veel zout bevatten, werden klanten verleid om meer drankjes te kopen. Dus boden de saloons met opzet gratis lunches aan in de verwachting dat ze genoeg inkomsten zouden genereren aan extra drankjes om de kosten van de lunch te compenseren. Het voorstel van een gratis goed of dienst bij de aankoop van een ander goed of dienst is een oxymoronische tactiek die veel bedrijven nog steeds gebruiken om klanten te verleiden.
Er wordt historisch vaak naar TANSTAAFL verwezen in verschillende contexten. In 1933 gebruikte de voormalige burgemeester van New York Fiorello H. La Guardia bijvoorbeeld de Italiaanse uitdrukking ” È finita la cuccagna!” (Vertaald naar “geen gratis lunch meer”) in zijn campagne tegen misdaad en corruptie. Populaire verwijzingen naar de uitdrukking zijn ook te vinden in Robert Heinleins “The Moon Is a Harsh Mistress” en in Milton Friedmans boek “There Ain’t Such Thing as a Free Lunch.”
Voorbeelden van TANSTAAFL
Over verschillende disciplines heen (bijv. Economie, financiën, statistiek, etc.) heeft TANSTAAFL verschillende connotaties. In de wetenschap verwijst het bijvoorbeeld naar de theorie dat het universum een gesloten systeem is. Het idee is dat een bron van iets (bijvoorbeeld materie) afkomstig is van een bron die uitgeput raakt. De kosten van de levering van materie zijn de uitputting van de bron.
In de sport werd TANSTAAFL gebruikt om de gezondheidskosten te beschrijven die gepaard gaan met goed zijn in een sport, zoals “geen pijn, geen winst”. Ondanks de verschillende betekenissen is de gemeenschappelijke factor de kosten.
Voor investeringen helpt TANSTAAFL om risico’s te verklaren. Schatkistpapier (T-bill), bankbiljetten en obligaties bieden een bijna risicovrij rendement; De alternatieve kosten van beleggen in een van deze instrumenten zijn echter de gemiste kans om in een alternatieve, risicovollere belegging te beleggen. Naarmate een belegger hoger op het risicospectrum komt te staan, wordt de uitdrukking TANSTAAFL zelfs nog relevanter omdat beleggers kapitaal bieden met de hoop grotere winsten te behalen dan wat minder risicovolle effecten opleveren; Bij deze keuze wordt echter uitgegaan van de kosten die de groeivooruitzichten niet zullen opleveren en dat de investering verloren zou kunnen gaan.