Olieprijzen dwingen Venezuela tot economische ineenstorting?
De wereldwijde impact
Sinds juni 2014 is er een aanzienlijke daling van reële inkomen te verhogen en de productiekosten te verlagen, vormt het een grote uitdaging voor de olierijke economieën over de hele wereld die afhankelijk zijn van hoge olieprijzen. (Zie voor meer informatie over de redenen voor de dalende olieprijzen het artikel: Waarom zijn de olieprijzen in 2014 zo sterk gedaald? )
De asymmetrische effecten van de daling van de olieprijzen bij de importeurs en exporteurs van olie hebben een aanzienlijke invloed gehad op de voorspelde wereldwijde groeipercentages voor 2015 en 2016, zoals gepubliceerd door het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in zijn World Economic Outlook rapport. Het IMF heeft de wereldwijde groei die voor 2015 en 2016 wordt verwacht, verlaagd tot respectievelijk 3,5 en 3,7 procent – beide verminderd met 0,3 procent. Het opwaartse effect op de wereldwijde groeivooruitzichten als gevolg van lagere olieprijzen en andere factoren, zoals de depreciatie van de euro en de yen, werd ruimschoots gecompenseerd door ongunstige krachten die op de wereldeconomie inwerken, waaronder de economische crises in veel geavanceerde en opkomende markteconomieën.
De zevende grootste olie-exporteur…
Venezuela, de 7e grootste netto-exporteur van olie in 2013, haalt ongeveer 96 procent van zijn exportopbrengsten uit oliegerelateerde sectoren. Volgens de Central Intelligence Agency vertegenwoordigen deze olie-inkomsten 45 procent van de gebudgetteerde inkomsten van Venezuela en ongeveer 12 procent van het BBP. Het is daarom duidelijk dat Venezuela zeer kwetsbaar is voor schommelingen in de olieprijzen en dat een daling van $ 1 in de prijs per vat een aanzienlijk verlies aan overheidsinkomsten betekent. (Zie artikel: Wanneer zal olie eindelijk de bodem raken? )
Tijdens de langdurige oliebonanza werd het economische wanbeheer van Venezuela gemaskeerd door de stijgende olie-inkomsten, die werden gebruikt om populistische sociale programma’s te financieren. Dit verbeterde de sociale indicatoren van het land en leidde tot macro-economische balansen. De van olie afhankelijke economie, zonder een concurrerende niet-oliesector, staat nu echter voor een enorme uitdaging, aangezien de prijzen per vat een dieptepunt in vijf jaar bereikten en de situatie naar verwachting in de eerste helft van 2015 zal verslechteren.
Resultaten van decennia van wanbeheer en ’s werelds hoogste inflatie…
De regering van Venezuela heeft de productie gecontroleerd en de invoer teruggeschroefd, wat heeft geresulteerd in een tekort aan basisbehoeften, zoals koffie, melk, meel, medicijnen, zeep, enz. Het expansieve monetaire beleid en de tekortuitgaven hebben de jaarlijkse inflatie doen stijgen. op een hoogste punt in zes jaar van 63,6 procent in december 2014, het hoogste ter wereld in 2014. (Zie video: Wat is inflatie?)
Volgens sommige economen zal het inflatiecijfer van Venezuela naar verwachting driecijferige cijfers halen naarmate de schaarste aan basisgoederen verder toeneemt. De Venezolaanse regering is al begonnen met voedseldistributie onder militaire bescherming en heeft het gebruik van vingerafdrukmachines bevolen om te beperken hoeveel een persoon in een bepaalde winkel kan kopen.
Een langzame instorting
Venezuela, Nigeria, Irak en Ecuador hebben bij de Organisatie van olie-exporterende landen (OPEC) gepleit om de olieproductie te beperken om de olieprijzen weer op te drijven. De OPEC (en meer specifiek de Saoedi’s, die over een superieure productiecapaciteit beschikken) heeft echter aangekondigd de productie op het huidige niveau te houden, zodat Saudi-Arabië en andere Golfstaten hun marktaandeel behouden.
Volgens schattingen van de OPEC zal het wereldwijde aanbod van olie de vraag met meer dan een miljoen vaten per dag overtreffen in de eerste helft van 2015, waarbij de vraag licht groeit met minder dan 1 procent. Dit zou kunnen resulteren in extreme schaarste in Venezuela in 2015, resulterend in verdere politieke en economische onrust en instabiliteit, vooral omdat het onwaarschijnlijk is dat de beslissing van de OPEC zal veranderen en er geen aanwijzingen zijn dat de olieprijzen weer zullen stijgen naar het niveau van juni 2014.
In oktober 2014 voorspelde het IMF aanvankelijk een recessie van 3 procent en 1 procent voor respectievelijk 2014 en 2015 voor Venezuela – een economie met een bbp-groei van 5,6 procent in 2012. Het IMF echter, in zijn laatste projecties van januari 2015, herzien en verder gedegradeerd de geraamde recessie van Venezuela voor 2015 tot 7 procent. Dit maakt de economie van Venezuela een van de sterkst en zwaarst getroffen door dalende olieprijzen, gevolgd door de Russische economie, waarvoor de prognoses naar beneden werden bijgesteld tot een recessie van 3,5 procent ten opzichte van de eerdere prognose van een expansie van 0,5 procent. Het is voor deze economieën moeilijker geworden om de economische schok die ze ondergaan te dempen vanwege hun grote terugkerende uitgaven die niet gemakkelijk te bezuinigen zijn. (Zie voor meer informatie over het effect van dalende olieprijzen op de Russische economie het artikel: Hoe beïnvloedt de olieprijs de Russische economie? )
Met betrekking tot de herziening van het recessietempo in Venezuela zei het hoofd van de afdeling westelijk halfrond van het IMF, de heer Alejandro Warner: effect veruit dan voor enig ander land in de regio. Het verlies aan exportopbrengsten zorgt voor toenemende fiscale problemen en een scherpere economische neergang. “
Op weg naar een standaard?
Na de mislukte poging van de Venezolaanse president in het buitenland om bij collega- wanbetaling toegenomen.
Venezuela en zijn staatsoliemaatschappij hadden in voorgaande jaren veel schulden opgelopen en de olieraffinaderijen en andere activa van het bedrijf zouden in geval van wanbetaling in beslag kunnen worden genomen. Venezuela heeft ook enkele financiële verplichtingen, zoals schuldbetalingen aan buitenlandse bedrijven, waarvan er vele hun bedrijf al uit het land hebben teruggetrokken in afwachting van betaling door de overheid.
De kans op wanbetaling is inderdaad enorm gestegen. Moody’s heeft de kredietrating van Venezuela verlaagd van Caa1 naar Caa3, terwijl Fitch deze van B heeft verlaagd naar CCC. Bovendien zijn de kosten van c redit default swaps (CDS) ook enorm gestegen sinds de olieprijzen begonnen te dalen. (Voor meer informatie over credit default swaps, zie artikel: Credit Default Swaps: An Introduction )
Het overloopeffect
Hoewel olie-importeurs over het algemeen profiteren van lagere olieprijzen, zijn sommige importeurs sterk afhankelijk van olie-exporterende economieën. Sommige landen in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied hebben bijvoorbeeld gesubsidieerde olieleveringen en gunstige financieringsregelingen ontvangen door middel van verschillende energiesamenwerkingsovereenkomsten met Venezuela. Als gevolg van de verslechterende economische situatie in Venezuela verzwakt de steun die ze krijgen nu. Zoals het IMF in zijn Regional Economic Outlook-rapport stelde:
“Financiering door Venezuela bedroeg gemiddeld ongeveer 1½ procent van het BBP van het ontvangende land per jaar, maar in sommige gevallen zelfs tot 6 à 7 procent van het BBP. Dienovereenkomstig bedraagt de schuldenlast van deze landen aan Venezuela maar liefst 15 procent van het BBP (Haïti) of 20 procent van het BBP (Nicaragua). “
Hoewel deze landen te maken kunnen krijgen met cashflow- en betalingsbalansproblemen op de korte termijn, zullen de voordelen van lagere olieprijzen in het algemeen opwegen tegen het eerder genoemde verlies.
Het komt neer op
Als Venezuela in gebreke blijft, zou het zichzelf afsnijden van de internationale kredietmarkten, die nodig zijn om de ontwikkeling van zijn ruwe olie is en de grootste deviezenreserves heeft, is inderdaad sterk gemotiveerd om de economie met de grootste oliereserves, Venezuela, te financieren.