Een overzicht van futures

Futurescontracten zijn derivaten – wat misschien te gecompliceerd en beangstigend klinkt. U bent inderdaad niet de enige als u gelooft dat futures en andere derivaten de volatiliteit op de financiële markten vergroten en verantwoordelijk zijn voor financiële instabiliteit op de markten of in de grotere economie. Derivaten hebben de schuld gekregen van de financiële ineenstorting van 2008, maar verdienen ze het harde oordeel? Waarschijnlijk niet. In plaats daarvan moeten we ze begrijpen, hoe ze worden verhandeld, hun voor- en nadelen en hoe deze instrumenten van elkaar verschillen.

Derivaten zijn er in alle soorten en maten, waarvan sommige vager en complexer zijn dan andere. Hier zullen we kijken naar futures-contracten – die de houder de mogelijkheid geven om in de toekomst een of ander actief in ontvangst te nemen, dat vandaag tegen een prijs is betaald. Deze contracten worden op de beurs verhandeld en zijn sterk gereguleerd, waardoor ze tot de meest onschadelijke en meest gebruikte derivatencontracten behoren.

Futures-contracten

Futures zijn contracten die waarde ontlenen aan een onderliggend actief, zoals een traditioneel aandeel, een obligatie of een aandelenindex. Futures zijn gestandaardiseerde contracten die op een gecentraliseerde beurs worden verhandeld. Ze zijn een overeenkomst tussen twee partijen om op een toekomstige datum iets te kopen of verkopen voor een bepaalde prijs die “de toekomstige prijs van de onderliggende waarde ” wordt genoemd. De partij die akkoord gaat met kopen, is naar verluidt lang, en de partij die akkoord gaat met verkopen, is  kort. De partijen zijn op elkaar afgestemd voor hoeveelheid en prijs. De partijen die een futurescontract aangaan, hoeven geen fysiek actief te ruilen,  maar alleen het verschil in de toekomstige prijs van de activaprijs op de eindvervaldag. 

Beide partijen moeten bij de beurs een initiële marge betalen (een fractie van de totale exposure). De contracten worden gewaardeerd op markt; dat wil zeggen, het verschil tussen de basisprijs (de prijs waartegen het contract is gesloten) en de afwikkelingsprijs (meestal een gemiddelde van de prijzen van de laatste paar transacties) worden afgetrokken van of toegevoegd aan de rekening van de respectieve partijen. De volgende dag wordt de afrekenprijs als basisprijs gebruikt. De partijen moeten extra geld op hun rekeningen storten als de nieuwe basisprijs onder een onderhoudsmarge (vooraf bepaald niveau) daalt. De belegger kan de positie op elk moment vóór de vervaldatum beëindigen, maar moet verantwoordelijk zijn voor eventuele winst of verlies die uit de positie wordt behaald.

Futures zijn een belangrijk instrument om verschillende soorten risico’s af te dekken of te beheren. Bedrijven die zich bezighouden met buitenlandse handel gebruiken futures om valutarisico’s en renterisico’s te beheren als ze een investering te doen hebben, en een rentetarief vast te leggen in afwachting van een rentedaling, en prijsrisico om de prijzen van grondstoffen zoals olie vast te houden, gewassen en metalen die als input dienen.

Futures en derivaten helpen de efficiëntie van de onderliggende markt te verhogen, omdat ze de onvoorziene kosten van de aankoop van activa verlagen. Het is bijvoorbeeld veel goedkoper en efficiënter om long te gaan in de S&P 500-futures dan de index te repliceren door elk aandeel te kopen. Studies hebben ook aangetoond dat de introductie van futures op markten de handelsvolumes in onderliggende waarden als geheel vergroten. Bijgevolg helpen futures de transactiekosten te verlagen en de liquiditeit te vergroten, aangezien ze worden beschouwd als een verzekering of risicobeheermiddel.

Futures en prijsopsporing

Een andere belangrijke rol die futures op financiële markten spelen, is die van prijsvorming. Toekomstige marktprijzen zijn afhankelijk van een continue stroom van informatie en transparantie. Veel factoren zijn van invloed op spotprijzen. Dit soort informatie wordt snel opgenomen en weerspiegeld in toekomstige prijzen. Toekomstige prijzen voor contracten die hun vervaldatum naderen, convergeren naar de contante prijs, en dus dient de toekomstige prijs van dergelijke contracten als een maatstaf voor de prijs van de onderliggende waarde.

Toekomstige prijzen geven ook marktverwachtingen weer. Bijvoorbeeld: in het geval van een olie-exploratieramp zal de aanvoer van ruwe olie waarschijnlijk dalen, dus de prijzen zullen op korte termijn stijgen (misschien best veel). Futurescontracten met latere looptijden kunnen echter op het niveau van vóór de crisis blijven, omdat het aanbod naar verwachting uiteindelijk zal normaliseren. In tegenstelling tot wat algemeen wordt aangenomen, verbeteren toekomstige contracten de liquiditeit en de verspreiding van informatie, wat leidt tot hogere handelsvolumes en lagere volatiliteit. (Liquiditeit en volatiliteit zijn omgekeerd evenredig.)

Ondanks de voordelen, hebben futurescontracten en andere derivaten een behoorlijk deel van de nadelen. Door de aard van margevereisten kan men veel exposure op zich nemen, wat betekent dat een kleine beweging in de verkeerde richting tot enorme verliezen kan leiden. Bovendien kan de dagelijkse waardering tegen de markt een onnodige druk op de belegger uitoefenen. Men moet een goede inschatting hebben van de richting en de minimale omvang van de markt.

Derivaten zijn ook ‘tijdverspillende’ activa in die zin dat hun waarde afneemt naarmate hun vervaldatum nadert. Critici beweren ook dat futures en andere derivaten door speculanten worden gebruikt om op de markt te wedden en buitensporige risico’s te nemen. Futurescontracten lopen ook tegenpartijrisico, zij het op een veel lager niveau vanwege de centrale tegenpartij clearing house (CCP).

Bijvoorbeeld, als de markt beweegt heel ver in één richting, veel partijen zouden in gebreke op hun verplichting, en de uitwisseling zou hebben om het risico te dragen. Clearinginstituten zijn echter beter uitgerust om met dit risico om te gaan, en ze verminderen het risico door elke dag tegen marktwaarde te markeren, en dit is een voordeel van futures boven andere derivaten.

Andere derivaten

Behalve door futures wordt de derivatenwereld ook vertegenwoordigd door producten die over the counter (OTC) of tussen private partijen worden verhandeld. Deze kunnen gestandaardiseerd zijn of in hoge mate op maat gemaakt voor geavanceerde marktdeelnemers. Forwards zijn zo’n afgeleid product dat net als futures zijn, behalve dat ze niet op een centrale beurs worden verhandeld en niet regelmatig worden gewaardeerd om te verhandelen. Deze niet-gereguleerde producten lopen voornamelijk kredietrisico vanwege de kans dat een tegenpartij haar verplichting niet nakomt bij het verstrijken van het contract.

Deze op maat gemaakte producten maken echter slechts ongeveer 15% uit van een biljoen dollar industrie, en er zijn aanwijzingen dat de gestandaardiseerde delen van OTC-markten perfect presteren. Een goed voorbeeld hiervan is het derivatenboek van Lehman Brothers, dat 5% van de wereldwijde derivatenmarkt vertegenwoordigde. Tachtig procent van de tegenpartijen bij die transacties verrekende binnen vijf weken na hun faillissement in 2008 .

Het komt neer op

Futures zijn een uitstekende manier om risico’s af te dekken en te beheren; ze verbeteren de liquiditeit en prijsontdekking. Ze zijn echter gecompliceerd en men moet ze begrijpen voordat u transacties aangaat. De roep om regulering van gestandaardiseerde derivaten (op de beurs of op OTC-basis) kan het negatieve neveneffect hebben dat de liquiditeit opdroogt om iets te herstellen dat niet noodzakelijkerwijs kapot is.